VĂN HỌC NGHỆ THUẬT Liên Mạng

vhnt, số 251

2 December 1996

Dạo Khúc 8

Thôi cứ đặt niềm bất hạnh ấy vào nơi Chúa đã an bài
khoác cho hồn một manh áo mới
bước vào đời
hát trong nắng mai

Dẫu biết rằng sầu kia chẳng thể nói cùng ai
giữa ngựa xe phố xá đông người
nhưng từng đêm trong vườn khuya vắng lặng
nỗi buồn này ta kể với hàng cây

Ðành rằng máu đã ra sông
nước mắt nhân gian hòa chung biển rộng
thôi thì cứ để
môi em chìm trong những bọt rượu hồng

Nguyễn Quang Tấn

Nụ Cười Buồn Tênh

Sáng nay ngồi nhìn vào mắt con tôi
ngó mơ màng qua cửa sổ
rừng cây mùa đông trụi lá
con cười răng sún ...

12/95

Thận Nhiên

tại sao tôi không là chiếc lá

tại sao tôi không là chiếc lá
của cành cây bên đường em đi qua
nhờ cơn gió, sẽ lao mình rơi nhẹ
trên tóc em và theo đến tận nhà

em mở cửa, tôi nằm yên trên tóc
em vô nhà, tôi xin được vô theo
rất giản dị, đâu chờ em mời mọc
chỉ xin sao được kề cận sớm chiều!

em soi gương chải đầu, xin cẩn mật
gỡ tôi ra, xếp giữa tập thơ tình
em đọc thơ, tôi canh chừng đôi mắt
xin được buồn khi lệ nhỏ long lanh!

khi em ngủ, xin được nằm bên gối
sẽ lặng im, không khuấy giấc em mơ
như thế đó, tôi hiền hoà rất đỗi
xin chẳng xa nhau...  xin chẳng bao giờ!

nguyễn bá dĩnh

Ðêm Trên Bến Circular Quay (*)

Một đêm trên bến Circular Quay
Nhạt nhẽo mưa rơi luống phụ phàng
Vào quán thưa người tìm hơi ấm
Ðể thấy mênh mông nỗi độc hành

Trong quán dưới trời nghe ta thán
Ðèn bàn leo lét ánh xám xanh
Chưa vội làm quen đây khách lạ
Mưa mùa còn đọng cổ áo thưa

Ngoài ngõ mưa rơi mưa vẫn nhịp
Xen kẽ không gian dăm gót giày
Khua lẽ đường khuya nghe khô khản
Vài bóng bâng quơ trên vỉa hè

À - vài đôi nhân tình khép nép
Thờ thẫn theo qua dưới hoa dù
Không cười không nói chỉ lặng lẽ
Như giữ cho nhau phút hạnh tình

Chạnh lòng nỗi nhớ một đêm mưa
Một thoáng hương xưa lại đến buồn
Ðêm ấy, đêm này, bao đêm nữa?
Còn mãi theo nhau để trách hoài

Ừ thì đã lỡ chỉ than thở
Tia Maria vị đắng chuốc đêm gầy
Jamaican cà phê cơn say nhạt
Mặc hồn trả vay nỗi đọa đày...

 Vang tiếng còi gầm tim như thét
Theo chuyến phà đêm bóng lạnh lùng
Ra vào mệt mỏi, thân lảo đảo
Chẻ sóng bạc đầu phận nổi trôi 

Về đâu đêm nay đôi chân mỏi?
Bến dài biển rộng nặng lòng trai
Mơ chi hải đảo hoang vu ấy
Khi đời đối diện cũng quạnh tanh.

Thụy Phong

(11/1996)

* Bến Circular Quay là một địa điểm khá thơ mộng ở Sydney, Australia, nhất là về đêm.  Bến nối dài với Darling Harbour, một khu khá sầm uất với một lối kiến trúc theo mô hình một chiếc thuyền bườm cổ xưa.

Có lẽ cái thơ mộng của bến này về đêm là một lối đi dài từ bìa phố Sydney kéo dài ra tới tận biển, thêm vào đó là những hàng quán về đêm với những bàn ngoài, bàn trong được trang trí thêm với những ngọn đèn dầu xinh xinh, vừa đủ để tăng thêm cái nét lãng mạn và tình tứ.

Từ bên bến Circular Quay, khách tham quan có thể thấy bên kia bờ là hai kỳ quan khá nổi tiếng của Sydney là Harbour Bridge và Opera House (nhà con sò).  Cũng dọc theo bến này khách cũng có thể đón những chuyến phà đi du ngoạn một vòng xuyên dưới cầu Harbour và dừng lại bên phía Opera House, hoặc quay trở lại về bến Circular Quay.

Sáng

Sáng em vẽ lại màu môi
Ðen quầng mắt
Trắng tóc rồi
Trần gian!
Nhón chân
hôn vội
ngày dài
Vô thường giọt lệ
trên vai
sương mù. 

Trưa

Thôi nhắm mắt
Cho đời qua
Thôi cúi xuống
vì độ hoa
sắp tàn
Ðời thiêm thiếp
ngủ bên ta
Giữa trưa
thức giấc
sao xa vắng đời.

Trương Chi

25/11/96

Casino Việt Nam  

Tôi gặp ai?
  bên sòng
      Casino Việt nam
      đang say men
  chiến thắng!
Những lá bài đỏ đen nhún nhẩy
Ðỏ như máu người
Ðen như đất hiền hòa
        như đêm dài đại dương buốt giá
                          đón chào người ra đi
        như cơn mưa nửa đêm
                          trên hàng cây thập tự
                                  bên bờ rào địa ngục
                                              Casino Việt Nam!
                                              Sao buồn quá mức?
Tôi gặp tên chủ sòng
  của canh bạc mà ai đeo đuổi
        trong đêm khuya
        khi vạn vật thông minh chìm trong giấc ngủ
              phết từng lớp dầy trên những lá bài đen
                        một màu trắng tang thương, tủi nhục
                        rồi tô hồng với máu thắm
        để làm vui ai?
              người no cơm ấm cật?
              người trai trẻ Việt Nam?
Casino Việt Nam!  Casino Việt Nam!
Rồi mai đây
Trên biển Ðông mặn mà
    biển dấu yêu một thời
              nước nhiều nhưng tình cạn
          còn gì mà vớt vát!
          còn gì mà gỡ gạc!
                    ngoài mấy lá bài đen nổi trôi theo vận
nước
Sẽ vui gì?
      khi màu hồng rã rời!
Vớt vát gì?
      những lá bài đen đượm muối nhớ thương! 

Nhớ thương màu đất quê hương
Ðất-Thơ, Chồng-Vợ tình thương mặn mà
Nhớ thương mưa dại vườn hoa
Thánh đường trầm lặng thầm ca thanh bình
Nhớ thương biển sóng rập rình
Ðắp bồi mảnh đất cong hình rồng bay
Nhớ thương em bé ngày mai
Gạo cơm là nỗi chua cay làm người

Casino Việt Nam  Casino Việt Nam!
Ai khổ đau?  Ai thầm tủi?
Ai thương nhớ?  Ai lưu đày?
Cảnh gông cùm?  Ai chịu mặc ai!
Chủ sòng Casino Việt Nam
  vẫn khề khà say men
        vì luôn luôn thắng cuộc
Ai cúi mặt che dòng lệ tủi?
Ai đợi chờ một ngày mai?

Luân Hồ Triệu

Chim Bay Về Núi

Hơi đâu mà giận người dưng
Giữ làm sao được chim rừng nó bay

Một mai chim bỏ bay về núi
Bỏ lại mình ta với ngậm ngùi
Một thuở rừng xanh vang tiếng gọi
Lòng thương nhớ mãi, dễ đâu nguôi

Một mai chim bỏ bay về biển
Ta đứng một mình ngó nhánh sông
Ta khóc nhìn theo giòng nước chảy
Nghe trăm ngọn sóng vỗ trong lòng

Một mai chim bỏ bay đi mất
Mà nói gì đâu tiếng giã từ?
Trang sử tình yêu theo gió thoảng
Thủy chung ai có hứa gì đâu?

Sương Mai

11/3/96

dịch thơ "Ký viễn" của Lý Bạch

Ký viễn (II)

Riêng gởi Ðông A ,vhnt #249

Ức tạc đông viên đào lý hồng bích chi
Dữ quân thử thời sơ biệt ly
Kim bình lạc tỉnh vô tiêu tức
Linh nhân hành thán phục tọa tư
Tọa tư hành thán thành Sở Việt
Xuân phong ngọc nhan úy tiêu tức
Bích song phân phân hạ lạc hoa
Thanh lâu tịch mịch không minh nguyệt
Lưỡng bất kiến
Ðãn tương tư
Không lưu cẩm tự biểu tâm tố
Chí kim giam sầu bất nhẫn khuy.

Lý Bạch

Gởi người phương xa

Nhớ thuở vườn đông đào mận đỏ
Cành xanh...  là lúc biệt ly nhau
Bình vàng, giếng thẳm không dò thấy
Ði nhớ, ngồi thương, mãi ngập sầu
Sầu cách núi sông như Sở Việt
Xuân về sắc ngọc ngại phai mau
Hoa rơi tơi tả ngoài song biếc
Gác vắng mơ màng bóng nguyệt cao.
Không thấy nhau
Thì thương nhớ nhau
Còn đây lời gấm, ý tình châu
Giờ đang lắm nỗi buồn, thương, nhớ
Chẳng dám xem thư sợ chữ nhàu.

Hữu Nguyên dịch

Phố Phường Hà Nội

(phần II, tiếp theo loạt bài ký sự về Hà Nội)

Sau khi đã điện thoại về Úc, báo tin nhà rằng chúng tôi đã đến Hà Nội, gần đúng giờ  như dự tính.  Quá nôn nóng đi xem phố xá, tôi không thể chờ đợi lâu hơn nữa.  Nhìn đồng hồ thấy đã  9 giờ đêm.  Tôi qua phòng  ông P.  (người bạn đồng  hành Úc) để rủ ông ta xuống phố đi ăn.

Ông  P.  đã  về  Việt  Nam  một  lần  vào cuối năm ngoái.  Một phần  vì không  biết tiếng  Việt, một phần vì  thiếu người hướng  dẫn, ông ta  đã phải vào ăn trong những quán quá đặc thù Việt Nam.  Ông ta đã thành thật  nói với tôi là khi  nhìn thấy những đôi đũa  tre cáu đen  dọn trên bàn,  ông ta đã  phải gọi  một ly  Whisky để  ngâm đôi  đũa vào  đó, mong rằng rượu  mạnh sẽ đủ  giết những loại  vi khuẩn, có thể vô hại với  người bản xứ, nhưng rất độc với những người tây phương.  Sự khác biệt văn hóa quả nhiều khi là một vấn đề cần nên nghiên cứu.

Ông B.  cẩn thận mang theo một đôi đũa riêng để đi ăn.  Ðể chiều  lòng ông, tôi cũng mang  theo một đôi đũa tre.  Trong thâm tâm, tôi nghĩ rằng sẽ chẳng cần dùng đến chúng.  Nơi tôi đã được sinh  ra chỉ cách đây  khoảng  200  cây  số,  tại  thành phố Thái Bình.  Thành  phố này  còn nghèo  hơn Hà  Nội, trong cơ thể tôi  đã được  cấy đủ  mọi loại  vi khuẩn của xứ này,  tôi cho  rằng tôi  đã được  miễn nhiễm gần như những người Việt khác.

T.  hướng dẫn  chúng tôi đến một quán  ăn, mang tên tiếng Anh là "Piano Bar",  nằm trên đường Phùng Hưng, về phía tây hồ Trúc Bạch.

Em T.  hiểu  tôi muốn thấy thật nhiều  hình ảnh trong đêm  đầu  tiên,  vừa  lái  xe  chầm chậm vừa giải thích bằng  tiếng Việt, những sinh  hoạt của thủ đô nước Việt.  Những con đường  chính mà chúng tôi đi qua khá lớn,  so với những con đường  của những khu phố của những thành phố cổ khác tôi đã đến.  Nét ảnh hưởng  trong lối kiến  trúc của miền  Nam nước Pháp  rất nặng.  Nhưng những  đường nét  đặc thù của Việt Nam  vẫn rõ rệt.  Chẳng hạn  như những hẻm dẫn  sâu  vào  bên  trong  một  dẫy nhấ Ðiểm đặc biệt là  khoảng cách từ  lề đến mỗi  căn nhà, tuy có,  nhưng hầu  hết đều  bị lấn  để dựng xe, kê bảng hiệu.  Phần đông, những  nhà tư nhân  ở đây đều hẹp chiều ngang, và  dài vào phía trong.  Hầu như không có  nhà nào có  vườn trước cả.  Một vài căn nhà khá  lớn tươm tất,  có cổng dẫn  vào một cái sân trước, rồi mới vào hiên nhà.

Chiếc  xe chở  chúng tôi  qua Phố  Tuệ Tĩnh, Phố Bà Triệu đến  hồ Hoàn Kiếm,  chạy một vòng  bờ hồ, rồi  theo những  con đường  nhỏ đến  đường Phùng Hưng.  Trời  về  đêm,  Hà  Nội  vẫn  còn  một số người đi  xe đạp, xe  gắn máy đi  ngoài đường.  Hà Nội  rất ít  đèn xanh  đèn đồ  Số đèn  hiện có rất  cũ kỹ,  có lẽ   để lại  từ thời  Pháp.  Thỉnh thoảng có một người công an đứng trên lề đường, nhưng  với vẻ  rất lơ  đãng, không  màng đến việc giữ  gìn trật  tự lưu  thông.  Tới  ngã tư,  mạnh ai tới trước  người ấy đi.  Còi bấm thường  xuyên để tránh việc đáng tiếc.  Tuy thế, tôi không thấy người  ta lộ  vẻ nóng  giận, chửi  rủa nhau  như ở một vài quốc gia phương  Tây.  Quá lắm là một lời than. 

Quán ăn "Pianos Bar" chỉ nhỏ  thôi, gồm vài cái bàn và một piano kê sát vào  tường.  Các em tiếp khách không mặc đồng phục, nhưng quần áo tử tế.  Hiền và nhã nhặn.  Chúng tôi gọi vài món ăn nhẹ và rượu đỏ, và chỉ kịp nghe  hai người trẻ (1 vĩ  cầm, 1 dương cầm) đánh  vài bản  nhạc bán  cổ điển  rồi là  bài tạm biệt vì  đã khuya.  Chúng  tôi trả tiền  bằng dollars Mỹ.  Giá một  bữa ăn như vậy là  khoảng 30 dollars, 20 dollars đã dành cho chai  rượu, nhập cảng từ Pháp, 10 dollars cho  hai người ăn, không  mắc cho những người lãnh lương  ngoại quốc, nhưng với  một khoảng lương chánh thức của một giáo sư  đại học ở Việt Nam là 70 dollars một tháng, thì là nhiều.

Về  lại khách  sạn, tôi  đến quầy  trò chuyện cùng nguời  gác  giấc  đêm.  Hỏi  thăm  vài  tin tức cần thiết như  dịch vụ đổi tiền,  chỗ mua sắm, phương tiện giao thông...  Sau đó,  lên phòng để ngủ qua đêm đầu tiên ở Hà Nội.

Nằm trong căn phòng đìu  hiu, không có tiếng trẻ đùa như ở nhà  riêng tại Úc.  Tôi ôn  lại những hình ảnh vừa nhìn thấy  ở Hà Nội, và những  khoảng Hà Nội đã có trong tôi, qua sách vở, âm nhạc, chuyện kể hay phim ảnh.

Văn chương  Việt Nam đã  dành cho đất Hà nhiều ân cần.  Từ những huyền thoại  rồng bay lên trời, để có tên Thăng Long.  Rồi những câu thơ mang đầy sử tính:
                Ai về đất Bắc cho ta gởi
                Một tấm lòng thương giống Lạc Hồng
                Từ thưở mang gươm đi mở cõi
                Ngàn năm thương nhớ đất Thăng Long
                - Phạm Thế Định -

Hay những câu thơ kín đáo, hoài cổ:
Dấu xưa, xe ngựa, hồn thu thảo
Nền cũ, lâu đài, bóng tịch dương
- Bà Huyện Thanh Quan -

Ở  vào thời  đó, văn  chương nhiễm  nặng hình ảnh Trung Hoa, ít  có thành phố Việt Nam  nào khắc được những dấu ấn riêng như  Hà Nội trong văn học nước nhà.  Sĩ phu  Việt ta  dễ cảm  động với những hình ảnh ở xa  như Bắc Kinh, Tô Châu, Xích  Bích hay Cô Tô hơn.

Qua đến giai đoạn chữ  quốc ngữ thịnh hành, thì Hà Nội nghiễm nhiên thành thủ đô văn hóa của Việt Nam.  Văn  Thạch Lam  chở những  cơn gió  đầu mùa ở đây vào lòng  người đọc, tùy bút  Nguyễn Tuân tả những đêm Hà Nội  chờ chiến, huyền ảo và  rạo rực.  Thơ Nguyễn  Bính phủ  làn sương  lãng mạn  vào mùa thu Hà Nội, khóc người trinh nữ:  Hà Nội, ba mươi sáu phố phường...

Sau này, một trong những  thiên tài về lãnh vực sáng tác nhạc của  Việt Nam, Cung Tiến, vô  tình hay cố ý, đã gói  được vào trong  một bài nhạc  valse nho nhỏ, dễ thương, hình ảnh một buổi chiều thu Hà Nội, có lá vàng rơi,  có sự cô đơn, cô  độc, có một chút hoài cảm, có tâm sự của một chàng trai mới lớn.

Rồi  thì đến  lúc Hà  Nội lên  đường nhập cuộc vào  cuộc chiến  tranh kháng  Pháp.  Trong  khoảng 9 năm, 1945-1954, Có rất nhiều bài  thơ, bài nhạc trực tiếp hoặc gián tiếp dành cho Hà Nội.  Những hình ảnh của Hà Nội đã được gói nhiều trong lòng những người đi kháng chiến:
Ðêm nhớ Hà Nội dáng kiều thơm
- Quang Dũng -

hay:
Hà Nội bây giờ có đẹp không
Có còn những khóe mắt xanh trong
Có còn những buổi bình minh dậy
Cô gái bên song thẹn má hồng...
- Phạm Thế Định -

Sau đó, cuộc  di cư vĩ đại đầu  tiên trong lịch sử nước Việt  đã đưa khoảng  một triệu người  Bắc vào  Nam.  Những  chiếc tàu  há mõm  làm con  thoi, đổ những con  người của nửa mảnh  hình hài đất Việt, bên  ni vào  nửa bên  n Ðàng  ngoài vào tới đàng trong.  Chia tay  đưa đến  khóc lóc,  nhớ thương.  Hà Nội  biến thành  "Hà Nội  trong lòng  người đi".  Mai Thảo trong nhóm Sáng Tạo  viết "Ðêm giã từ Hà Nội".  Vũ  Bằng tiếc  thương những  món ăn  Hà Nội.  Nhạc Hoàng  Dương  qua  bài  "Hướng  về  Hà  Nội" đem cả tiếng guốc Hà  Nội vào lòng người nghe,  sau khi đã tả dáng huyền  Hà Nội, liễu Hà Nội,  nước hồ Hà Nội.

Cuộc chiến  tranh đau buồn nhất  của phận dân Việt đã  tặng  cho  Hà  Nội  vài  cái  áo  thời thế.  Có người thì hát "Hà Nội  ấy, niềm tin yêu hy vọng..."  (tác giả).  Có người khác lại ca "Tôi xa Hà Nội, năm lên  mười  tám,  khi  vừa  biết  yêu..."(Anh Bằng).  Hoặc "Lìa  xa thành đô yêu  dấu..." (Vũ Thành).  Lịch sử mai sau  sẽ còn phải để nhiều  trang cho giai đoạn này.

Vào  những năm  đầu 70, sau hòa  đàm Ba  Lê, những người di cư  có dịp nhìn lại những hình ảnh của Hà Nội, qua  quyển  sách của Phạm Huấn và những bài viết của Dương Phục, hai quân nhân miền Nam theo đoàn công tác về Hà Nội.

Hà  Nội  trong  lòng  những  người  trẻ lớn lên tại miền  Nam, dù  là gốc  Bắc, Trung,  hay Nam,  đều mang nhiều tính  chất huyền thoại, lãng  mạn hơn là thực tế.  Hà Nội  được họa  bằng nhạc  "Mưa hoàng hôn, trên thành phố buồn gió  heo may vào hồn..." hay bằng thơ, trong đó  người tình nam muốn "...  đưa em đến công viên, nơi anh sẽ  hôn em đắm đuối" để tưởng tượng "hay nửa đêm Hà Nội..." (Thanh Tâm Tuyền).

Cuộc di  cư vĩ đại  thứ hai lột  đi hồn lãng  mạn.  Thực tế hơn, văn chương Việt viết về Hà Nội từ hải ngoại, cố  gắng chỉ ghi nhận những  hình ảnh hay kỷ  niệm.  Trong  hồi ký  Phạm Duy  viết về giai đoạn ấu thơ, Tạ Tỵ viết về những người bạn văn nghệ, Hà Nội vẫn  còn đó, nhưng vẻ nồng  nàn không thấy nữa.  Như  một kỷ niệm  đóng khung hoàn  toàn.  Không còn ai  muốn đập nó ra  để tìm lấy bóng,  hay xếp nó lại  để dành hơi.  Cho đến loạt  bài viết rất sắc cạnh gần  đây của Phan Thiết với  tựa "45 ngày thăm  VN Xã  Hội Chủ  Nghĩa không  Chủ Nghĩa  Xã Hội" đăng trong tờ  Văn Nghệ Tiền Phong, thì  Hà Nội đã bị  lột  trần  dưới  ngòi  bút  của  tác  giả, một người gốc Bắc.  Mà theo ông, chỉ muốn  ghi lại một cách trung thực những điều tận mắt thấy, như một ống kính của  1 máy chụp hình.  Cái trí  t rong lúc này đã  hoàn toàn  chủ động.  Trong loạt  bài viết  này, một số  người Hà Nội  có những hành  động không được  thanh  lịch  gì  cả,  như  chửi thề, buôn bản không nghiêm chỉnh; thậm chí  "ống máy chụp hình" của ông Phan Thiết  còn ghi lại cảnh đàn  bà "đứng" đái đường.

Những hình ảnh về Hà Nội đã ghi trong trí tôi, dần dần trở về  như một cuốn băng video  quay lại.  Tôi nằm  gối đầu  trên tay  chờ sáng.  Ngày mai  tôi sẽ được  thấy nét  sinh hoạt  của Hà  Nội bằng  chính mắt của  mình.  Tôi biết  rằng sự ghi  nhận này, vì chỉ trong  một thời gian  ngắn ngủi và  bận rộn, sẽ rất phiến diện  và vội vẩ Tuy nhiên  tôi muốn làm sao  ghi  lại  được  thật  nhiều  dữ kiện để làm giầu  kiến thức,  và có  dịp sẽ  kể lại để trình bầy cùng dư  luận, như một quà tặng  của tâm hồn.  Cái  lạnh se  se của  đêm Hà  Nội dẫn  tôi dần  vào giấc ngủ không ch

oOo

Hà  Nội  bước  vào  ngày  không  bằng  những tiếng động cơ xe như ở những thành phố lớn Tây phương.  Khoảng 6 giờ  sáng, tôi bị nhẹ nhàng  đánh thức bởi vài tiếng  rao hàng lẻ  tẻ đến từ  nhiều góc phố, như những chiếc chìa mở  dần làn sương mai, đi vào cuộc đời làm việc.  Nhiệt độ khoảng 23 độ C.  Tôi để nguyên quần áo ngủ  đi tới cửa sổ phòng, nhìn xuống những căn nhà phía dưới.

Những mái  ngói của những  căn nhà khu  tôi thấy đã bị hư hại rất nhiều.  Những hiên sau nhà phần đông để lộ  thiên với tường  gạch đổ nát.  Tôi thấy ngay là Hà Nội đang cần  1 sự tu bổ cấp thời.  Tuy vậy vẻ khả ái của thành phố này quả nhiên có thật.  Hà  Nội có  1 đặc  tính rõ  rệt mà  các thành phố lớn như Tokyo, Hồng Kông,  Melbourne không có.  Chỉ cần ngắm từ 1 góc cạnh nhỏ nhặt từ đây, tôi đã thấy ngay là Hà Nội đang đập nhịp tim của sự sống.

Trên  bước  đường  lưu  lạc,  tôi  rất  ít  khi có được cái cảm tưởng như vậy.  Paris đã cho tôi cái cảm  giác đó  khi bước  dọc theo  bến sông  Seine vào buổi chiều, hoặc len lỏi dạo chơi trong "quartier Latin" vào những buổi tối chớm  đông.  Có lẽ đây là một cảm  nhận rất chủ quan  hay chăng, tôi thấy rằng Paris và Hà Nội là 2 thành phố hiếm hoi có linh hồn.

Cái linh hồn  ấy có thể đã đến  từ sự cổ kính hay chăng?  Có lẽ nhưng không  đủ vì tôi đã  qua Lyon, Genève, Marseille, Montpelier và ở  đó có rât nhiều khu phố cổ.  Hay đến từ sự sang trọng, giầu sang?  Chắc là  không vì  Hà Nội  rất nghèo.  Tôi cho  rằng linh hồn của  1 thành phố phải  là sự kết hợp  của sự cổ kính, những tâm hồn yêu văn hóa và 1 cái gì đó mà tôi không thể giải thích được.

Phố phường  Hà Nội vào  năm 1994 chứng  kiến 1 cơn sốt  văn hóa  rất rõ  rệt.  Một  phần Hà  Nội còn đang ngủ trong 1 giấc  quá lâu.  Phần đông những căn nhà đều giữ  nét của hơn 50 năm  về trước.  Những khu  chợ lộ  thiên, chật  hẹp với  những xập  hàng  thịt, hàng rau, hàng gà sống...  Không có 1 nét nào của nền văn minh  công nghệ.  Tất cả đều  còn nằm trong dạng thủ  công.  Những hàng quà  sáng, khách ngồi xộp để ăn  hay mua mang  đi, đầy mọi  ngả đường.  Không thiếu thứ  gì, từ khoai,  xôi, trứng luộc  cho đến cháo,  phở, tiết  canh... Những người  bán và  kẻ mua đều xuề xòa, lững thững.

Bên cạnh đó, một Hà Nội khác đang gắng sức tu bổ để  đón khách  ngoại quốc.  Những căn  nhà to  lớn được  xây lên  để cho  mướn.  Những  khách sạn có những người gác cổng, chờ xe khách đến hoặc về, ra mở cửa.  Một vài tiệm bán tủ lạnh, căn nhà rất cũ kỹ  nhưng chứa cả  20 cái tủ  lạnh mới toanh.  Ông bạn  Úc  tôi  còn  ngạc  nhiên  với  sự thay đổi mau chóng, so với lần ông đến đây vào 3 tháng trước. 

Ông bạn Úc và tôi hỏi thăm  em T.  để đi thăm 36 phố phường, em ngớ  ra vì không hiểu.  Tôi  mở bản đồ và  tìm thấy  ngay 1  khu trên  đó toàn  là những  con đường mang tên những nghề nghiệp.  Tất cả khoảng 43 phố  mang tên  phường nghề:  Nghe rợn  nhất là phố hàng hòm,  ngọt nhất là phố  hàng đường.  Những khu phố đó ngày xưa chắc  hẳn bán riêng một loại hàng nào đó.  Bây giờ thì bán tùm lum cả.

Tôi thấy  đáng tiếc, vì nếu  mà giữ được những truyền thống  đó, thì đây  sẽ là nơi  khách du lịch muốn  đến để  nghiên cứu  cách tổ  chức xã hội của  người nước  ta.  Biết  đâu chả  là một  trong những khu Supermarket đầu tiên trên thế giới.

Cái tuyệt  của thuyết tiến hóa,  là bảo tồn được cái cổ mà  vẫn tiếp cận được cái  tân.  Công gìn giữ  phải rất  là quan  trọng, khó  khăn và  đòi hỏi những cố  gắng đều đặn.  Nhưng ở một  quốc gia mà chinh chiến là một ám  ảnh không rời trong hơn cả trăm năm thì hậu quả là đây.

Trong  khi đi  thăm những  thắng cảnh  nổi tiếng  như đền Quan Thánh  (đời Lý, thế kỷ 11),  chùa Ngọc Sơn (thời  Trần, thế  kỷ 13),  Quốc Tử  Giám (đời Lý, thế kỷ 11), tôi đi chung với ông bạn Úc.  Thấy ông ta cứ im lặng mà ngắm, không  phê bình khen, chê gì cầ Tôi  hỏi ông  thích Sài  Gòn hay  Hà Nội.  Ông ta trả lời là  ông thích Hà  Nội hơn, vì  ở đây có  một tính  chất rất  đặc thù.  Tuy vậy,  tôi không thấy ông năng nổ mua hàng như  ngày chúng tôi ở bên Hồng Kông.  Tôi hiểu thầm là người ta đâu có mua hàng ở 1 viện   Bảo  Tàng  bao  gi  Văn  hóa  và  đồ  dùng thường không bán cùng chung chỗ.

Trong những  lúc chúng tôi  có được tý  thì giờ đi thăm thành phố,  tôi có nhận xét rằng  Hà Nội rất ít khách du lịch.  Thỉnh thoảng 1 vài toán du khách Pháp, có lẽ muốn tìm lại dư hương của 1 thời vàng son cũ, đi chỉ chỏ, bàn tán.  Ở  sân Văn Miếu, nơi có những mộ bia  Tiến Sỹ Việt Nam,  tôi có nghe họ  than phiền với nhau là  Pháp đã mất quá nhiều  ảnh hưởng văn hóa  ở đây.  Một bà  trong đám  trả lời "Dĩ nhiên rồi,  chúng  mình  đối  với  dân  tộc  họ  như kít vậy...".

(Tôi có nói chuyện với họ 1 lúc, nhưng không dám làm phiền, dài dòng ở đây)

Sau này tôi có nghe một số người dân than phiền về thái độ hống hách của  những du khách Pháp khi đến đây.  Có một  người Pháp  đã làm  tình, làm  tội một người hầu bàn, hết kêu món này, lại đổi món khác, cả chục  lần.  Sau khi ăn xong  còn không chịu trả tiền, bị người  hầu bàn nằn nì đòi,  hắn ta nhét một  nắm tiền  vào mồm  người hầu  bàn Việt  Nam khốn nạn rồi đi ra.  Ở một phần đất nào đó của Việt Nam mang  tên Ðiện Biên Phủ, một  vài toán đang tổ chức đón  một số Pháp kiều khác  tới du lịch, không biết ở  đó, họ đối xử với  đồng bào minh ra sao?

Vì muốn  đi thăm những  khu phố bình  thường ở Hà Nội, tôi  nhờ 1 anh  bạn chuyên gia,  tốt nghiệp Ðại học Bách Khoa chở Honda đi  lăng quăng, anh chở tôi đi chơi trong những khu chật hẹp của 36 phố phường, tôi tiếc thầm trong bụng đã  không nhớ số nhà của nhạc sĩ Phạm Duy, hay của học  giả Nguyễn Hiến Lê để ghé nhìn thăm.  Tuy nhiên, tôi cũng cố gắng ghi những hình ảnh  của phố  phường mà  họa sĩ  Bùi Xuân  Phái đã thiết tha ghi lại trong những họa phẩm của ông.

Ði ngang qua  hồ Hoàn Kiếm, anh bạn  nói "Trước đây, tháp rùa ở giữa hồ phủ  rêu phong coi cổ kính lắm, nay mới  quét vôi lại, coi  mất đi vẻ ngày  xưa".  Tôi không  trả lời  vì đang  nghĩ đến  những công trình kiến  tạo khác,  rồi thì  Hà Nội  cũng sẽ được tu chỉnh.  Những  hệ thống đường  hầm xe điện,  ống cống  thoát  nước,  hệ  thống  lọc  nước, vệ sinh thành phố sẽ phải được thiết kế.  Ðương nhiên là người ta không thể chấp  nhận là thủ đô của Việt Nam  vẫn  còn  xài  hệ  thống  thùng  phân  mà những người  phu  phải  đến  đổ  đi.  Ðương  nhiên  là người  ta khó  có thể  tiếp tục  chen chúc  sống cả chục gia  đình trong những  căn nhà hôi  hám, hư hại.  Tôi rùng mình khi nghĩ đến Hà Nội và Hồng Kông chỉ cách hơn 1 giờ bay.  Nhưng  cả nửa thế kỷ khác biệt về kỹ thuật.  Năm 1997, 3  năm nữa thôi, Trung Hoa Lục Ðịa sẽ tiếp thu lại Hồng Kông.

Anh bạn chở tôi đi rất chịu khó nghiên cứu về sử, anh  chỉ cho  tôi những   di tích  tuyệt vời  như bức tường thành cổ  Hà Nội, nơi còn dấu  đại bác của quân Pháp,  những lỗ châu mai đã bị bít, những khu phố mà các tướng lãnh, hoặc những cán bộ cao cấp đang ở.  Những dinh thự  thời Pháp để  lại.  Chúng tôi đi băng qua nhà các ông ấy, kín cổng, cao tường nhưng không  có lính gác.  Tôi thắc mắc  hỏi, thì anh bạn trả lời là lính họ  đóng phía trong.  Mở cổng ra là biết liền.

Chúng tôi đi thăm cầu Long Biên, đường Yên Phụ rồi chạy dọc theo Hồ Tây, chung quanh hồ có nhiều quán cà phê vườn,  như những cái  chòi trong vườn  để nam, nữ vào uống nước tình  tự, rất nghèo nhưng có vẻ nên thơ.  Khu này có  rất nhiều khách  sạn mới lập dành cho người giầu và du khách ngoại quốc như khách sạn Thắng Lợi, khách sạn Tây Hồ.

Người Hà  Nội rất mê  ông Lý Quang  Diệu, hay giấc mơ mà  ông ấy đã tả  cho hỗ Một Singapore  thứ hai, tôi nhớ ngày xưa thưở còn đi du học ở Nhật, phe ta học  giỏi hơn  mấy chàng  Tân Gia  Ba nhiều.  Bây giờ thì cả nước chậm lụt hơn họ cả mấy mươi năm.  Bạn cũ người Tân  Gia Ba của tôi ơi, tôi  đang ngồi sau 1 chiếc Honda, bạn đang lái xe gì hở bạn?

Tôi còn  được may mắn,  vào một dịp  khác ghé thăm đền Hai Bà gần phố 336.  Các em bé chạy tới xem tôi chụp hình,  1 em nói  "Chú vào trong  sân mà chụp,  đẹp hơn".  Tôi  nghe  lời  em,  nhưng  sui  cho  tôi khi ra phi trường tôi để  2 cuộn phim đã chụp  trong valise, khi qua máy kiểm soát bị hư cả.

Nhưng may  mắn thay, tôi còn  giữ lại mùi thơm  và vị đắng  của tách  trà sen  Hà Nội,  được mời  uống chung  với người  chủ quán,  một giáo  viên rất trí thức.  Chúng tôi nói chuyện  trao đổi rất ít, chỉ im lặng mà thưởng thức.  Nhìn  anh và người bạn chuyên gia  chậm rãi  uống trà,  tôi suy  nghĩ về chuyến bay vài  ngày nữa  về lại  Úc.  Tôi  sẽ mua  mang theo cốm thơm  và trà  Thái, tôi  sẽ mời  vài người bạn thân đến nhà, cung kính và  thân tình mời nếm những món quà  ở đây.  Quà của  một quê  hương, trời  ơi xa quá!

Phạm Thế Ðịnh

Căn Nhà Ma

Có nhiều người, như bà chị của tôi chẳng hạn, rất sợ ma mà lại thích xem phim kinh dị, nghe kể chuyện ma.  Thậm chí cho đến sau này, qua Mỹ và có gia đình rồi cái tính chết nhát vẫn còn tồn tại trong bả, và dĩ nhiên là bả vẫn ghiền nghe kể chuyện ma.  Sống ở vùng Nam Cali, bà chị tôi có dịp được nghe Thanh Toàn, con trai ca sĩ Nhật Trường, đọc truyện ma trên đài phát thanh vào lúc nửa đêm mỗi chủ nhật.  Ông anh rể tôi cứ than phiền là mỗi lần như vậy là ổng lại bị đánh thức dậy vào lúc nửa đêm về sáng để dắt bà chị sợ ma của tôi đi tiểu.

Bản thân tôi, tôi từng không tin mấy chuyện ma quỷ nhảm nhí.  Hồi còn bé, tôi thường bị mấy bà chị xách đầu ra nghĩa địa để coi mấy chị chơi trò cầu cơ.  Mấy chị tôi nghe người ta nói là phải ra ngoài nghĩa địa cầu cơ thì nó mới linh thiêng.  Nhưng đi một mình thì mấy bả sợ, phải dắt theo tôi, chẳng cần biết một thằng bé con hỉ mủi chưa sạch như tôi làm sao chống cự lại được mấy con ma!  Nhưng rồi lần nào mấy bả đi cầu cơ cũng đều thất bại.  Cho đến một hôm, bà chị cả đổ thừa cho tôi:
- Tại thằng Lý này chứ không ai hết.  Có lẽ tại nó cao bóng vía nên ma, quỷ, thần, thánh không thèm nhập.

 Nghe vậy tôi đâm giận và vùng vằng bỏ về.  Tôi đinh ninh mấy bả phải chạy theo tôi năn nỉ, nhưng ô hay sao họ vẫn ngồi lì ở nghĩa địa không thèm về.  Tôi nghĩ có lẽ hôm nay có thêm chị bạn học tháp tùng nên hai bà chị của tôi dạn hơn mọi khi, và mấy bả đã quyết định cho tôi ra rìa.  Từ giận tôi đâm ra thù, và tôi tìm cách trả thù.  Tôi về nhà rủ thằng Tèo bạn hàng xóm trở ra nghĩa địa để nhát ma mấy bả.

 Hai thằng tôi, mỗi thằng trang bị một chiếc drap trắng đục lủng hai cái lổ nhỏ chừa hai con mắt.  Ðến nghĩa trang, tụi tôi trùm kín từ đầu đến chân, chia ra mỗi thằng một góc, nhảy tưng tưng từ nấm mộ này qua nấm mộ khác, vừa nhảy vừa cất lên những tiếng tru dài.

Ba tiếng "Á" cất lên nghe kinh tâm khiếp đảm phát ra từ ba cái miệng con gái.  Hét xong họ đá văng bàn cơ, bỏ của chạy lấy người.  Tôi nhìn kỹ thì thấy đó là hai bà chị yêu dấu của mình và cô bạn học của họ đang chạy trối chết.  Tôi thích chí dí theo họ một đoạn dài, vừa chạy vừa ôm bụng cười.

Qua một đêm phá phách mệt đừ, tôi ngủ thẳng cẳng một giấc cho đến sáng.  Tờ mờ sáng hôm sau, vừa mới mở mắt ra là thấy hai bà chị của tôi đang nhìn tôi trừng trừng.  Trên tay bà chị cả là tấm drap màu trắng có 2 lổ thủng nhỏ; tấm drap mà tôi ném vào nhà bếp tối hôm qua chưa kịp giấu đi.  Sau đó là tôi bị hai bà chị yêu dấu đè ra cú vô đầu cho chừa cái tật nhát ma.

Nhưng rồi vẫn chứng nào tật nấy, tôi vẫn thỉnh thoảng giả ma đi nhát mấy bà chị yếu bóng vía của mình.  Làm riết đâm ra ghiền, thét rồi nó trở thành cái thú của tôi.  Khi thì nấp trong mấy hàng dây treo quần áo, chờ lúc mấy bà chị đêm khuya ra treo quần áo ướt, tôi đội mền nhảy ra nhát.  Khi thì treo lủng lẳng trên cành cây, cóng cỗ lên mà tru tréo, đợi mấy bả đi học thêm về khuya.  Lần nào cũng vậy, cũng đều có kết quả, mấy chị đều sợ điếng người, mấy chị càng sợ thì tôi càng ôm bụng lăn ra mà cười.  Ðây mới đúng là vui sướng trên sự đau khổ của kẻ khác.

Thời gian thắm thoát thoi đưa.  Tuổi thơ rồi cũng qua đi.  Những kỷ niệm vui tươi hồn nhiên thuở nhỏ bây giờ chỉ còn là cuốn phim dĩ vãng.  Cho đến hôm nay, chị em chúng tôi ai cũng đã yên bề gia thất, thỉnh thoảng chúng tôi điện thoại cho nhau và nhắc lại chuyện xưa để cùng nhau cười.  Tôi cứ ngỡ là bà chị của tôi đã trưởng thành thì tất nhiên là mấy chuyện ma cỏ không còn áp phê gì đối với chị, nhưng tôi đã lầm.  Như đã kể ở trên, chỉ có nghe đọc truyện ma trên đài phát thanh không thôi cũng đủ làm chị phải đánh thức chồng dậy, bắt dẫn đi tiểu.

oOo

Ðọc đến đây chắc các bạn nghĩ rằng tôi không tin có sự hiện hữu của thế giới huyền bí, bởi vì tôi cứ lập đi lập lại mấy chữ ma cỏ, nhảm nhí.  Tôi còn tự cho mình là người cao bóng vía, còn dám giả ma đi nhát người khác.  Chắc hẳn các bạn sẽ nghĩ là tôi không tin là trên đời này có ma.  Nghĩ thế thì các bạn lầm.  Sự thật thì tôi chỉ tin những gì chính mắt mình thấy.  Chuyện ma cỏ thì tôi chỉ nghe kể thôi mà chưa thấy bao giờ.  Và cuối cùng rồi thì tôi cũng phải tin.

Câu chuyện xảy ra đã gần 20 năm, bây giờ nghĩ lại tôi còn thấy gai ốc nổi khắp người.  Ðó là những năm đầu sau ngày miền Nam được giải phóng, lúc tôi vừa tốt nghiệp phổ thông và thi đậu vào trường đại học Ðà Lạt, ngành nguyên tử học.  Trong khoảng thời gian này, khi miền Nam vừa đổi chủ, còn được tiếp tục trên con đường học vấn là cả một vấn đề, cho nên bằng bất cứ giá nào bố mẹ tôi cũng phải cố gắng gửi tôi về Ðà Lạt.  Thế là đầu năm 1977 tôi khăn gói quả mướp, thu xếp hành trang để tìm đến với Ðồi Thông hai Mộ, Thác Cam Ly, Hồ Than Thở, Ðồi Cù và nhiều danh lam thắng cảnh khác của Thành Phố Mộng Mơ này.

Vì điều kiện kinh tế eo hẹp lúc bấy giờ nên sinh viên bọn tôi phải thuê lại những biệt thự ngoại trú và cùng nhau chia tiền nhà.  Căn villa bọn tôi chung sống là một tòa nhà 4 phòng rộng rãi, nằm ở ngoại ô Ðà Lạt.  Không ai trong nhóm 7 thằng con trai bọn tôi biết rõ chủ cũ của căn biệt thự này là ai.  Bọn tôi chỉ biết tháng tháng nộp tiền cho một gã cán bộ, người mà bọn tôi đoán rằng là chủ mới của căn biệt thự này.

Dân chúng trong vùng kể lại rằng trong căn nhà này có ma, và gia đình của tên chủ mới của căn nhà này đã bị con ma này quấy phá phải bỏ của chạy lấy người.  Gia đình gã buộc phải dọn ra một khu chung cư chật hẹp trong phố, và cho thuê lại để căn biệt thự rộng thênh thang này.  Cũng theo lời dân trong vùng thì trước khi bọn tôi dọn đến đã có nhiều người đến đây thuê lại, nhưng chỉ được ba bảy hăm mốt ngày là phải cuốn gói ra đi.  Bọn tôi, bảy thằng thanh niên ở tuổi mới lớn, nghe kể chuyện ma chỉ phì cười.  Có thằng còn nói đùa:
- Ừa, tao đang muốn gặp ma đây, hy vọng là ma cái cho vui nhà vui cửa, chứ suốt ngày ra vô gặp mấy bản mặt đực rựa tụi bây nom mãi phát chán!

Riêng tôi, tôi nghĩ trong căn nhà này nếu có ma, gặp phải bảy thằng thanh niên ồn ào như bọn tôi chắc nó cũng phải dọn đi nơi khác.  Rồi cho đến một đêm không trăng không sao.  Hôm đó nhằm mùa hè, sau một mùa thi mệt mỏi, cả bọn kéo nhau ra vườn sau nhà nhậu nhẹt cho đến khuya.  Lúc cả bọn lục đục kéo nhau vào nhà để đi ngủ, tôi kiểm lại thấy vắng mất một tên.  Bọn tôi chia ra khắp các góc vườn tìm kiếm tên bạn bị mất tích.  Chúng tôi vừa lục lọi vừa gọi tên của nó, nhưng chả thấy tăm hơi gì.  Hơn nữa 6 thằng còn lại vừa mệt vừa say nên bọn tôi chỉ tìm qua loa cho có lệ mà thôi.

Cho đến sáng hôm sau, chúng tôi tìm thấy tên bạn bị mất tích đêm qua bị nhốt trong cái chuồng bò bỏ hoang, miệng thì bị nhét đầy đất sét.  Chúng tôi hỏi thì nó trả lời là không biết ất giáp gì, lúc nó là ngà say mò ra gần cái chuồng đi tiểu thì còn đang trong trạng thái mê man bất tỉnh.  Bọn tôi nghĩ là nó bày trò hù bạn bè, nhưng thằng bạn mang ông bà tổ tiên ra thề thốt là nó không hề có ý định chơi khăm bạn bế Bọn tôi nghe nó nói vậy thì chỉ còn nước là người này nghi ngờ người kia, một trong 5 người còn lại phải là kẻ ném đá giấu tay, vì không ai trong chúng tôi tin là có thằng bạn bán trời không mời thiên lôi kia bị ma bắt cóc, rủ nhậu đất sét.

Rồi vài tuần sau đó sau đó, lại một tên bạn khác đinh ninh là chính nó thấy có một bóng người, không rõ là già hay trẻ, ngồi chải tóc bên cửa sổ.  Thằng bạn kể lại là đêm hôm đó nó đi tiểu, lúc bước xuống cầu thang, đi ngang phòng khách để bước vào nhà vệ sinh, nó thấy có bóng người.  Ánh trăng từ bên ngoài hắt vào đủ để cho nó thấy cái bóng đen hắt lên trên tường.  Nó tưởng là có tên bạn nào đang ngồi suy tư trong bóng đêm nên đi giật lùi lại để nom cho rõ là ai.  Nó nhìn chòng chọc vào cái bóng này, thấy rõ ràng là cái bóng của một người đàn bà, đang rung lên theo màn đêm, mái tóc thì xỏa dài chảy xuống tận sàn nhấ Nhìn đến đó tên bạn của tôi kinh hồn vắt giò lên cỗ, chạy thẳng một mạch lên cầu thang, trở lại phòng ngủ, quên cả việc giải quyết ứ đọng, mà thật ra thì nó cũng chẳng cần phải đi tiểu sau khi đó vì nó sợ quá đã vãi đái ra quần.

Càng ngày càng có nhiều người trong nhóm chúng tôi tin là trong căn nhà này có ma.  Anh em kể lại là họ nghe rõ có tiếng khóc sụt sùi giữa những đêm khuya thanh vắng, giọng đàn bà nức nở.  Có nhiều người trong bọn chưa thấy, nhưng chỉ nghe bạn bè kể không thôi cũng đâm hoang mang.  Chỉ riêng có Toán, tên bạn cùng phòng, và tôi chưa tin là trong nhà này có ma, vì có thấy đâu mà tin.  Toán kể cho tôi nghe thỉnh thoảng hắn cũng có nghe tiếng khóc, nhưng hắn nghĩ là mấy thằng bạn trong nhà giả giọng nhát mấy người yếu bóng vía.  Riêng tôi, tôi thuộc loại người ngủ rất say, đặt lưng xuống là tôi đánh vèo một giấc đến sáng.  Cho nên ma quỷ có khóc có hờn gì tôi cũng coi như pha.

Cho đến một hôm, vào lúc không giờ, tôi bị Toán đánh thức dậy.  Ðang lúc ngủ say, tôi đâm cáu, định mắng nó một trận nên thân, nhưng nhìn thấy bản mặt của nó lúc đó tôi tỉnh giấc ngay.  Cho đến bây giờ tôi còn có thể chưa quên được cái khuôn mặt đó, cái khuôn mặt thất hồn, hay nói đúng hơn là bị hớp hồn.  Tôi choàng người dậy, mở công-tắc đèn.  Toán vẫn run lên từng cơn bần bật, miệng ú ớ không nói thành lời.  Tôi lay mạnh vai thằng bạn, và văng tục:
- ÐM mày thằng khốn, làm gì mà run như cầy sấy vậy?  Làm như bị ma nhát không bằng!

Rồi tôi thầm nghĩ dám thằng này bị ma nhát thật.  Ý nghĩ này chỉ thoáng qua đầu trong thoáng chốc rồi phựt tắt.  Xưa nay tôi vẫn nghĩ là Toán thuộc người cao bóng vía, và cũng như tôi, Toán không tin là có ma trên cõi đời này.  Hay là nó đang bày trò nhát ma mình?

Thằng bạn cùng phòng của tôi vẫn mặt không một cắt máu, hơi thở dồn dập như lực sĩ điền kinh vừa mới về đến đích.  Tôi tát mạnh vào mặt nô Ðôi mắt của Toán từ từ có hồn trở lại.  Miệng nó ấp a ấp úng:
- Tao vừa thấy...  ma, Lý ạ!

- Giỡn chơi hoài mậy!  Ừ, thì tin là mày thấy đi, kể cho tao nghe xem con ma nó dài ngắn ra sao?

Toán lắc đầu mấy cái liên tiếp, miệng lẩm bẩm:
- Tao không tin là tao nhìn gà hóa cuốc.

Vừa lúc đó 6 tên bạn khác cùng nhà đổ xô vào căn phòng ngủ của 2 đứa tôi.  Tụi nó tra hỏi:
- Thằng Toán hồi nãy làm gì mà la ré lên như heo bị cắt tiết vậy?

Tôi trả lời thay cho Toán:
- Nó vừa thấy ma.

Rồi tôi pha trò nói tiếp:
- Một thứ ma men, đi đến đâu là bia rượu cạn đến đô

Toán bây giờ đã hoàn hồn, chậm rãi kể:
- Hồi nãy khát nước tao mò xuống nhà bếp để rót nước uống.  Khi từ nhà bếp trở lên thì thấy một bóng người đàn bà ngồi lù lù chắn lối đi ở mấy bậc tam cấp...

Một thằng bạn khác đâm ngang:
- Mày có nhìn thấy rõ mặt mũi của bả không?

Toán nhíu mày hồi nhớ:
- Tao không rõ lắm, chỉ thấy một cái bóng trắng toát, tóc dài chấm đất.  Lúc đó tao bị chết trân nên không tập trung để nhìn cho rổ Tao hãi quá, rú lên một tiếng, vừa mở công-tắc đèn thì thấy nó biến mất...

Toán kể xong, thò tay vô túi móc thuốc ra đốt.  Bàn tay của nó run cầm cập thấy rõ, đánh lửa mãi không được.  Thằng bạn đứng bên cạnh phải móc túi tìm diêm quẹt đánh lửa dùm cho nó.

Tôi bĩu môi, không tin những gì mình nghe nãy giờ.  Tôi nghĩ rằng chắc một trong mấy thằng còn lại giả ma nhát bạn bè.  Tôi còn lạ gì cái trò nhát ma hù thiên hạ, vì chính tôi cũng từng là kẻ đóng vai trò này.  Tôi vẫn nghĩ rằng ở thời đại nguyên tử này làm gì có chuyện ma quái.  Có lẽ là tôi sẽ vẫn giữ mãi ý nghĩ cổ hữu ấy, nếu mà không có câu chuyện sau đây.  Câu chuyện xảy ra đã gần 20 năm, bây giờ mỗi lần nhớ lại mà tôi còn cảm thấy lạnh xương sống.

Ðêm hôm đó, sau một kỳ thi căng thẳng, mấy đứa bạn rủ nhau đi coi chớp bóng.  Ở cái thành phố cao nguyên đèo heo hút gió này tìm ra mục giải trí là chuyện không phải dễ, vì thế hễ rảnh rỗi là cả bọn kéo nhau đi coi phim màn ảnh đại vĩ tuyến.  Ðêm đó tôi mệt, vì đã phải thức suốt trắng đêm hôm trước học thi, nên quyết định ở nhà một mình.  Ðêm hôm đó tôi giăng mùng đi ngủ sớm.

Tôi chìm vào giấc điệp dễ dàng vì bị thiếu ngủ mấy hôm liên tiếp.  Ðến khoảng nửa đêm, tôi cảm thấy có một luồng gió lạnh toát từ ngoài hắt vào, làm như có người vừa vén mùng chui vào.  Tôi nghĩ là thằng Toán mới đi coi phim về.  Tôi hỏi, trong lúc mắt vẫn còn nhắm:
- Sao về sớm vậy mậy?  Bộ phim ẹ lắm hả?

Tôi không nghe tiếng trả lời, thay vào đó là tiếng thở khò khè và tiếng sụt sùi nức nở, giọng con gái rõ ràng.  Tôi nghĩ là thằng Toán hay thằng bạn nào đó đang phá mình.  Tôi bực mình văng tục:
- ÐM mày, cút đi chỗ khác cho ông ngủ.

Lần này có tiếng người:
- Trả lại nhà cho tôi.

Giọng đàn bà rõ ràng.  Tôi khen thầm thằng nào giả giọng hay thật.  Tôi nghĩ mình càng tỏ ra tức giận, chửi bới lung tung thì bọn nó sẽ càng khoái chí mà phá tiếp nên tôi làm mặt lì, quay mặt vô trong vách ngủ tiếp.

Rồi sau đó, có một bàn tay lạnh như nước đá đặt lên vai tôi lay mạnh.  Cái hơi lạnh kỳ lạ khó tả, chuyền nhanh vào cơ thể, chạy dọc theo xương sống, làm tôi rùng mình mấy cái.  Ðến nước này thì tôi chịu hết nỗi rồi, tôi gằn giọng:
- ÐM thằng này giỡn dai, tao đạp cho một phát lọt xuống giường bây giờ!

Tôi vừa nói vừa quay qua, thì...  hỡi ôi!

Trước mắt tôi là một cái bóng trắng toát.  Cái bóng lờ mờ không rõ nét nhưng cũng đủ để cho tôi nhận ra đây là một cái bóng đàn bà; thân thể gầy đét trơ xương, tóc dài chấm đất đúng y như lời mấy tên bạn cùng nhà thường hay tả lại.  Tôi nhìn kỹ hơn nữa để xem cho rõ có phải là mấy tên bạn giả ma nhát mình hay không, và tôi tìm ra câu trả lời là không.  Cái bóng "ma" này không khác nào một làn sương khói mong manh, và tôi có thể nhìn xuyên qua nó.  Theo bản năng tự vệ tôi vùng dậy, nhào về hướng cái bóng này, đạp mạnh.

Tôi cảm thấy bị hụt hẫng.  Tôi nhận ra rằng là tôi vừa  lọt xuống đất.  Tôi quay lại nhìn về phía chiếc giường đi-văng.  Bên trong tấm mùng có một bóng đen rọi lên trên tường.  Bóng đen hất mái tóc dài về phía sau lưng, ngửa cỗ ra cười vang lên ha hầ Tràng âm thanh kỳ quái mà tôi chưa từng nghe qua trong đời, thứ âm thanh dài và chua, nghe đinh tai nhức óc, thứ âm thanh mà tôi đoán là đến từ cõi âm.

Tôi bịt hai tai, tung cửa phòng chạy nhanh xuống cầu thang.  Trong giây phút hốt hoảng, tôi sơ ý bị trượt cầu thang, lăn cù mèo mấy vòng trên mấy bực tam cấp, cuối cùng đập đầu xuống đất và rơi vào trạng thái mê man bất  tỉnh.

Lúc tôi tỉnh dậy thì mấy người bạn cùng phòng đã đi xem chớp bóng về.  Tôi đưa tay sờ lên trên trán thấy có một cục u rất to.  Tụi bạn hỏi chuyện gì đã xảy ra, chúng nó về thì thấy tôi nằm sóng soài dưới chân cầu thang.  Tôi nói chửa thẹn:
- Tao bị trượt chân té!

Tôi nói dối bạn bè, một phần vì xưa nay tôi từng tuyên bố với chúng nó là tôi không bao giờ tin là có ma trên đời này, một phần vì ngay giây phút đó tôi chưa hoàn hồn, tôi chưa tin ở mắt của mình được.  Tuần lễ sau, chúng tôi dọn ra khỏi căn nhà ma này.

Bây giờ, nếu có ai hỏi tôi:
- Bạn có tin là có ma trên đời này không? 

Tôi sẽ trả lời, không một chút hoài nghi:
- Có, tôi rất tin!

Vì chính tôi đã nhìn thấy.

Bùi Thanh Liêm

Halloween 1996