VĂN HỌC NGHỆ THUẬT Liên Mạng

vhnt, số 21

9 August 1995

Thơ NGUYỄN KHUYẾN

Bài thơ dưới đây của cụ Nghè Yên Ðổ Nguyễn Khuyến (1835-1909) mô tả ông tiến sĩ giấy mà trẻ em VN thường chơi trong dịp Tết Nhi Ðồng (lễ Trung Thu).  Sâu xa hơn, cụ Nguyễn Khuyến đề cập đến lớp khoa bảng đương thời chỉ có "mảnh giấy làm nên khoa giáp bảng" mà không còn khí tiết sĩ phu khi ra công tác với nhà cầm quyền bảo hộ Pháp.  Cụ đỗ Tam Nguyên năm 1871 (đời vua Tự Ðức thứ 24); cụ làm quan tới chức Tổng Đốc, nhưng cụ từ chức về dậy học.  Thơ của cụ đươc ghi lại trong Quế Sơn Thi Tập.

ÔNG NGHÈ THÁNG TÁM

Cũng cờ cũng biển cũng cân đai
Cũng gọi ông Nghè có kém ai.
Mảnh giấy làm nên khoa giáp bảng,
Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ,
Cái giá khoa danh ấy mới hời,
Ghế tréo lọng xanh ngồi bảnh choe
Nghĩ rằng đồ thật hoá đồ chơi.

Nguyễn Khuyến

Tôi xin tạm dịch ra tiêng Anh vì thấy cũng hợp cảnh, hợp tình ở xứ Mỹ. Với những "xưởng bằng" (diploma mill) nhan nhản thì quả thật "cái giá công danh ấy mới hời".  Bài thơ trên còn có tên là "Ông Tiến Sĩ Giấy", tôi dịch ra The Papier-Mâché (1) Laureate vì trộm nghĩ Ông Nghè Tháng Tám chả có gì là "August" (2) cả!

THE PAPIER-MÂCHÉ LAUREATE

With all the flags and placards
Hat and belt
You are as real as Ong Nghe.
Wastepaper builds up your credential
Make up brighten your literate face
Your dress is so light as yourself
The price for your degree is a bargain
You sit proudly on the cross chair
Under the blue parasol
You look so real
But just a toy!

Dương Hùng chuyển ngữ

(1) Một số bạn trên Net than là đọc tiếng Việt trong lối đánh dấu điện não này nhức đầu quá; khi tôi đọc nhóm tin của mấy ông Tây thây mấy ổng cũng nhức đầu sơ sơ vì dấu; còn qua nhóm tin của mấy ông Spanish thấy mấy ổng cũng đánh dấu mệt nghỉ!

(2) August là tháng tám nhưng cũng có nghĩa là "marked by majestic dignity or grandeur" (tự điển Webster ).

Nụ Hồng Nhung

H oa tím thẩm, nụ hồng nhung em đó,
Ô i ngạt ngào, hương vị nụ hồng cho,
N hìn hoa nở, để nghe lòng vừa mở,
G io' có về, xin cũng đừng âu lo.

N ầy hoa đã, tô đời thêm đẹp đẽ,
H ôn ái tình, hát nhau lời nhè nhẹ,
U ống làn môi, rồi tình dâng bước khẽ,
N gày những buồn, rồi cũng sẽ qua khe,
G ởi đến hoa, một lời yêu thương nhé.

Quách Cường
Calif. 08/07/95

Giá Sống

Hôm trước đọc được một bài lý thú của Hoà Trần về rau muống.  Tôi chờ để xem ai viết thêm bài giá sống cho đủ bộ. đợi mãi mà không thấy ai viết nên đành phải xuống tay gõ keyboard vậy.  Hy vọng lời thô ý cận mua vui cho các bạn cũng được vài ba phút.

Ai cũng biết giá là tên gọi của đậu xanh vừa mọc mầm nhú ra cây non.  Ít ai ăn giá không, thường thường nó đi kèm với một món khác cho đủ bộ.  Hay một cái là món ăn đặc biệt có giá đi theo thường làm tăng hương vị trở nên ngon miệng hơn.  Cọng giá sống nếu ai ăn được nó sẽ thấy vị ngọt mà mát. Còn ai không kham nổi thì cho là nó tanh.  Vấn đề là ăn quen hay không thôi.  Cũng như trái sầu riêng, ai ăn được thì thấy nó thơm ngon bùi, ai ăn không được khi ngửi thấy mùi là chạy đi một nước.  Như anh CTN đã nói, người miền Bắc ít ai biết ăn giá sống.  Nói vậy chứ tôi biết nhiều người Bắc vô Nam lâu hoặc sinh đẻ trong Nam ăn giá không thua gì dân Nam chánh gốc.

Giống như rau muống, giá rất lành.  Tôi chưa nghe ai ngộ độc vì ăn quá nhiều giá hết. Giá từ đậu xanh mà ra nên ăn giá sống có lẽ cũng hạ nhiệt chăng.  Tôi không rõ điều đó nhưng biết chắc là đang uống thuốc tây thì hay nghe mẹ tôi dặn phải cử ăn chè hay cháo đậu xanh hoặc giá sống, thuốc tây sẽ bị giảm hiệu lực trong cơ thể vì kỵ các món này.

BXD đã viết trước đây, giá sống là món ăn thân thiết của người miền Nam đặc biệt như món dưa giá.  Dưa giá thường đi chung với thịt kho.  Tôi đoán người miền Nam ngày xưa đa số làm về nghề nông.  Cả ngày quần quật ngoài ruộng rẫy ít thì giờ nấu nướng nên dưa giá thịt kho là món ăn vừa ngon vừa tiện, chỉ nấu hoặc làm một lần xong rồi có thể để dành ăn trong nhiều ngày.  Sau này đến Tết hầu như nhà nào cũng làm món dưa.

Giá sống mua về lựa thứ mập mạp, trắng trẻo.  Ngắt rễ, rửa thật sạch xong trộn với cà rốt bào nhỏ, hẹ cắt từng khúc ngắn thêm củ kiệu xong bỏ hết vô khạp hay lu loại nhồ đổ nước pha chút giấm, chút hàn the cho dưa giá tươi lâu.  Thường thường người ta hay dùng một tấm thớt nhỏ để chèn dưa giá chìm hẳn dưới nước.  Vì dưa nhô lên khỏi mặt nước dễ bị khú.  Độ vài ba ngày là vốc ra ăn được rồi.  Thịt kho ăn không với cơm mau ngán nhưng ăn cặp với dưa giá thì ngon tuyệt vời.

Có một số người tôi biết không thích ăn giá sống nhưng giá trụng nước sôi thì lại ưa.  Ai chê tôi không biết ăn phở thì tôi chịu chứ tô phở mà không giá trụng thấy thiêu thiếu làm sao đó.  Bánh cuốn cũng thế, lấy đũa gắp miếng bánh cuốn trắng nõn nà, chấm vào chén nước mắm bỏ vào miệng nhai nuốt đánh ực một cái.  Điểm thêm một dúm giá trụng và vài lá rau quế thơm thơm thì miếng bánh cuốn ăn hoài không biết chán.

Còn bánh xèo nữa.  Bạn thử ăn bánh xèo không giá rồi ăn một cái có giá xem sao.  Chắc chắn cái có giá ngon hơn nhiều phải không.  Còn hủ tiếu Mỹ Tho dọn lên mà thiếu giá thì nhìn chơi cho vui chứ ăn làm gì cho mang tiếng.  Người Bắc có món giá xào với hẹ và thịt bò ăn cũng tới lắm phải không bạn.

Và còn nhiều nữa các món ăn với giá.  Ngày xưa, buổi tối bạn và người tình hay ra SG xem xi-nê.  Vãn hát khi trời đã vào khuya.  Trước khi về nhà bạn và người yêu ghé Chợ Cũ ăn tô cháo cá hay cháo huyết dằn bụng trước khi đi về.  Nhìn tô cháo bốc khói nghi ngút bạn cầm lòng chẳng đặng.  Bạn có thể quên bỏ chút tiêu cho thơm, chút gừng cho ấm nhưng quên giá thì không được.  Thiếu giá tô cháo dường như hơi lạt lẽo hơn phải không.  Hoặc hôm nào đi làm về mệt.  Nhìn vô bếp thấy mẹ đang nấu nồi canh chua cá bông lau.  Cạnh nồi canh đang sôi sùng sục đó là một rổ giá sống trắng trẻo đang được mẹ chuẩn bị cho vào nồi trộn chung với đậu bắp, bạc hà v.v... Chưa ăn mà sao thấy nồi canh hấp dẫn quá.  Nỗi mệt nhọc của một ngày dài làm việc như đã tan biến đi mất.

Để kết thúc bài viết tôi muốn chia xẻ với bạn một món rất ngon mà tôi thấy ít ai biết làm.  Dân nhậu rất khoái món này vì nó đưa cay rất hữu hiệu.  Gọi là món gỏi bò bóp giá.  Nghe lạ quá hả bạn.  Có ai ăn qua chưa?  Cách làm dễ thôi.  Tôi chỉ bạn cách làm nhé, lần đầu nên làm ít thôi sau đó thuần thục rồi hãy làm nhiều hơn.

Thịt bò filet mua về bỏ nồi luộc.  Đừng luộc chín quá, tai tái hồng đào đủ rồi.  Xong bỏ lên thớt thái mỏng rồi cắt thành từng sợi nhỏ.  Giá sống ngắt rễ rửa thật sạch.  Rau răm một bó xắt nhỏ.  Một củ hành trắng cắt lát.  Một bao mè bỏ lên chảo rang sơ rồi tán nhỏ.  Bỏ hết mọi thứ vô thau trộn lẫn với nhau.  Vắt nửa trái chanh vô xong trộn đều lần nữa.  Thường cân lượng thịt bò gấp đôi phần giá, nếu ai thích bỏ nhiều giá cũng được.  Nhớ rắc mè thật nhiều vô dĩa trước khi dùng.  À, suýt quên, phải có một chén nước mắm cay tỏi chanh nữa chứ.  Mời vài người bạn thân.  Khui vài lon bia ra lai rai với món này trong một buổi trưa chủ nhật trước cái tivi trong mùa football.  Bạn hãy từ từ dùng đũa gắp một miếng gỏi chấm vô nước mắm cay xong bỏ lên miếng bánh tráng mè hay bánh phồng tôm rồi đưa vô miệng nhai.  Thịt bò trộn lẫn với cọng giá ngọt lự, cộng thêm mùi hăng hăng của rau răm, nồng nồng của củ hành, thơm dịu của mè thành một món nhậu ngon lành.  Rồi nhắp một ngụm bia.  Ngon không hả bạn hiền??

Phú Lê