VĂN HỌC NGHỆ THUẬT Liên Mạng

vhnt, số 132

16 January 1996

G i ớ i  t h i ệ u  n g ư ờ i  v i ế t :

T r ầ n  T r u n g  Đ ạ o

Nhà thơ Trần Trung Ðạo là một tiếng thơ rất đặc biệt trên mạng thông tin.  Thơ anh xuất hiện từ lâu, từ khi VietNet mới được thành lập, từ khi tôi chưa bao giờ được biết đến có một cộng đồng điện tử của chúng ta trên toàn cầu.  Nhắc đến anh Trần Trung Ðạo, không một "netter" nào yêu văn thơ mà không biết đến.  Tôi biết đến thơ anh hơi muộn, nhưng lại hân hạnh được anh gia nhập, đóng góp bài cho diễn đàn vhnt này thêm phần phong phú.  Thơ anh có nét hùng, có nét man mác của một hình ảnh rất thân thuộc, hình ảnh quê hương trong từng chữ từng câu.  Thơ anh chuyên chở dùm cho chúng ta nỗi trăn trở về tình yêu, tình quê hương, tình nhân loại, tình người, và những nỗi mất mát... những điều không một ai có được vẹn toàn, ở đời sống lưu vong này.

Xin giới thiệu nhà thơ Trần Trung Ðạo .

PCL/vhnt

Theo lời yêu cầu của chị Phạm Chi Lan, tôi viết vài dòng về mình.

Trần Trung Ðạo
Sinh quán Duy Xuyên - Quảng Nam
Học Trung Học Trần Quí Cáp (Hội An)
Học Ðại Học ở Vạn Hạnh và Luật (Sài Gòn)
Vượt biên sang Phi năm 1981, định cư tại Hoa Kỳ trong cùng năm.
Học Ðiện Toán tại Boston University and Wentworth Institute of Technology.
Hiện cư ngụ tại Boston, tiểu bang Massachusetts.
Lập gia đình năm 85, có hai cháu, Hiếu và Thảo. 

Ðã xuất bản:
- Theo Bước Lưu Dân (tuyển tập Thơ 4 tác giả trẻ) Sài Gòn 73.
- Ðổi Cả Thiên Thu Tiếng Mẹ Cười (Thơ) Hoa Kỳ 93.

Dự tính cho hai năm tới:
- Thao Thức (Thơ)
- Ðổi Cả Thiên Thu Tiếng Mẹ Cười (tái bản)

Tập tành viết lách từ trước 75 nhưng thơ văn lúc đó đều chẳng giống ai cả.  Sau 1981, đăng thơ trên khá nhiều báo ở hải ngoại. như Làng Văn, Tự Do (Canada), Diễn Dàn (Tiệp Khắc) Cánh Én (Ðức), Viên Giác (Ðức), Ái Hữu (Pháp),  Vượt Sóng (Nauy), Pháp Âm (Na Uy), Phổ Thông (Úc), Việt Luân (Úc),Phụ Nữ Diễn Ðàn (Hoa Kỳ), Dân Chủ Mới (Hoa Kỳ), Hồn Việt (Hoa Kỳ), Nhân Văn (Hoa Kỳ), Rạng Ðông (Hoa Kỳ) v.v.

Tuy nhiên, đăng thơ nhiều nhất vẫn là trên Viet-net, với khoảng 120 bài viết về những vấn đề của chúng ta.  Nếu anh chị nào muốn có tôi sẽ lần lượt gởi lên VHNT để anh chị đọc. 

Dưới đây là một bài thơ tiêu biểu tôi viết về một người lính VNCH già dã bị xe cán chết khi băng qua xa lộ 101 ở San Jose vào cuối năm 1993.

NGƯỜI LÍNH GIÀ VỪA CHẾT ÐÊM QUA

Người lính già Việt nam
Vừa mới chết đêm qua
Trên đường phố San Jose bụi bặm
Anh đã đi bao nhiêu nghìn dặm
Ðến nơi đây chỉ để chết âm thầm
Không phát súng chào
Không cả một người thân
Không ai nói với anh một lời tiễn biệt

Người lính già Việt Nam
Như con thú lạc loài trên freeway nhộn nhịp
Một tiếng rên thảng thốt chảy theo mưa
Chiếc lá cuốn đi trong cơn gió cuối mùa
Một tiếng nấc rả rời trong đêm vắng

Vợ anh đâu không về đây vuốt mắt
Con anh đâu không đến vấn khăn tang
Anh ra đi như anh đến, rất vội vàng
Chẳng còn ai trên đời để khóc

Nhân loại văn minh có nhiều cách sống
Nhưng đồng bào tôi
Có những kiểu chết rất lạ đời
Người vợ mang thai
Ôm lấy chồng cùng nhảy xuống biển khơi
Ðể khỏi phải rơi vào tay giặc Thái

Cho sóng biển Ðông nghìn năm còn ru mãi
Một bài ca chung thủy vọng về Nam
Cho mỗi sớm chiều khi thủy triều dâng
Tổ quốc sẽ được bồi thêm
Bằng máu anh thịt chị

Có những bà Mẹ nửa đêm thức dậy
Ði bán máu mình mua gạo nuôi con
Ðường về chưa tới đầu thôn
Bà gục chết không kịp nhìn mặt con lần cuối
Ðứa con út cũng chết dần trong cơn đói
Miệng còn thì thào hai tiếng "Mẹ ơi"

Những giọt máu tươi đã giết chết hai người
Sẽ đọng lại trong nghìn trang lịch sử
Cho nước sông Hồng bao giờ cũng đỏ
Như màu máu Mẹ Việt Nam
Ðêm qua thêm một đứa con
Vừa mới chết trên đường phố San Jose nhộn nhịp
Anh không chết ở Hạ Lào, Bình Long , Cửa Việt
Anh không chết ở Hàm Tân, Suối Máu, Hoàng Liên Sơn
Chết ở đây đất lạ sẽ thêm buồn
Trên mộ bia thêm một dòng chữ Mỹ
Một người Việt Nam sinh ra lầm thế kỷ
Và chết cũng lầm nơi

Ðêm nay, bên kia nửa vòng trái đất xa xôi
Quê hương vẫn còn trong lửa đỏ

Tôi viết cho anh bài thơ
Từ trái tim của một thằng em nhỏ
Cũng lạc loài lưu lạc như anh
Chúng ta như hai chiếc lá chung cành
Rơi phơ phất giữa trời giông tố

Ngủ đi anh bình yên nơi chín suối
Ðau thương nầy em sẽ viết thay anh.

Trần Trung Ðạo

THƠ TRẺ SÀIGÒN

Xin trân trọng nhắc lại, Thơ trẻ chỉ là khái niệm, không phải sự phân biệt tuổi hay tên tuổi.  Những bài thơ này (và tác giả) được chọn theo quan điểm ấy.  Mùa thu chưa đi xa lắm... vẫn còn trong thơ.

Ðộng & Tĩnh

Quét lá trong vườn tháp
Quét cả nắng cuối ngày
Gió trượt xuống triền núi
Ðổ dài bóng hàng cây
Lá rơi như vũ khúc
Lòng nghe có thanh âm
Chẳng vướng điều câu thúc
Tiếng chổi vọng thâm tâm
Mơ gì phường cao rộng
Dừng chổi đứng với trông
Dưới phố đời xao động
Ta về tĩnh còn không

Tôn Nữ Thanh Yên

Nha Trang

Chớm Thu

Thế là thu
trong đáy cốc sót chút vàng nắng hạ
hàng cây trước nhà chớm sắc vàng
nách lá
ngai ngái heo may...

Thế là thu
Tôi lang thang trên đường
chợt thèm ly cà phê
chợt nhớ câu hát nào bâng quơ
khi buồn em hát
tháng năm nào có vô tình
chỉ có con người đi qua hờ hững

Em ở đâu?  Ở đâu?
Cuối trời kia mây trắng
Trên đầu anh ngun ngún phượng qua mùa

Thế là thu
Anh gọi ly cà phê thật đậm
Rít hơi thuốc thật sâu
Hệt như cái nhớ thuở ban đầu
Ám vào tim anh thầm thì
Ừ sao mình chẳng có nhau

Thế là thu
Anh thả khói thuốc lên trời
Khói thuốc chợt xanh màu ngọc bích

Chiều nay em có ngồi đan áo không em?

Nguyễn Bình Giang

Quảng Ngãi

Ngậm Ngùi

Không có ai để chia tay chiều nay
Nắng rưng rưng vàng
Bước chân như say
Gởi buồn thầm
Theo mây
Biết có ai đợi chờ nơi kia
Bụi mờ
Lau thưa
Người đi lầm lủi
Nhớ về chốn xưa
Không có ai để chia tay chiều nay
Mình tôi đưa tiễn tôi đây
Xin lòng vô ưu như ngày tháng
Xin lòng vô ưu như cỏ cây

Trần Hữu Nghiễm

Cà Mau

 TT 14-11-1995

khoảng hẹp

khi người đi đã khuất
ta sẽ lịm hồn ta
rồi sẽ đeo mặt nạ
che dấu tình yêu ta

đời vẫn thay áo mới
(ta phơi tình trên da)
đôi chân non bước tới
(lòng.   một chỗ.   đứng.   xa.)

sẽ yêu em thật chậm
như tháng ngay trôi qua
trên môi, tim sầu ngậm
ru muộn phiền chóng qua

têu em trong khoảng hẹp
cho tình vẫn bao la

từ đông nghị

Ván Cờ

Ðêm qua tôi lại nằm mơ
Mơ tôi ẩn hiện ván cơ nhân sinh
Gác tay lên trán rồi nhìn
Trầm tư ngẫm nghĩ thế tình chuyển lưu

Nằm đây tính kế dự mưu
Tiến lên, lui xuống, thôi thu lối về
Ván cơ kết cuộc ê chề
Cờ tôi một ván lạc đề giữa mơ ...

Đặng Khánh Vân

1/96

tháng giêng và em

khi đi người dặn
giữ dùm anh em nhé
thu tới sẽ về

tháng giêng
tuyết hàn
gió bấc
thu đà qua bặt
em còn đi nhặt
những mảnh vụn rơi

giữ dùm ai anh ơi?

Trương-Nguyễn Thi Thanh

Từ thập niên 80 cho tới nay, ai ở Sài Gòn đã từng tới sinh hoạt tại nhà Văn Hóa Phú Nhuận đều biết tới Câu Lạc Bộ Guitar cổ điển trong đó có Phùng Tuấn Vũ.   Anh là một tay đàn trẻ và có tài, học trò của cố nhạc sĩ Dương Thiệu Tước và nữ danh cầm người Mỹ Alice Art.

Dung Nguyen

ÐÊM HUYỀN CẦM VỚI PHÙNG TUẤN VŨ

Chuyện kể rằng:  Vào một đêm lạnh lẽo không tên ở En Xanvado, nhạc sĩ Augustin Barrios (người Paraguay-gốc da đỏ) đang mê mải với cây đàn guitar thì ông đột nhiên nghe sáu tiếng gõ cửa yếu ớt cùng lời cầu xin của một bà lão nghèo khổ và cô độc.  "Xin hãy mở lòng nhân ái vì tình yêu Chúa".  Augustin Barrios đã không bao giờ quên được hình ảnh ấy.  Chính vì thế mà ông đã làm cho nó sống mãi với khúc "An aim for the love of God" bằng kỹ thuật reo dây (tremolo) với sáu tiếng gõ đó làm âm hình của bè đệm...  Nhạc sĩ Phùng Tuấn Vũ đã mở đầu buổi độc tấu của anh bằng tác phẩm xúc động nói trên trong khuôn viên "khiêm tốn" của Nhà văn hóa Phú Nhuận vào đêm 3-11-1995.  Ðã lâu lắm rồi người yêu nhạc mới lại được nghe những tiếng thì thầm, khoan nhặt của thể loại này cũng như lâu lắm không được nghe tiếng đàn của Phùng Tuấn Vũ.  Người học trò yêu của cố nhạc sĩ Dương Thiệu Tước và nữ danh cầm Alice Art đã pha trộn trong tài năng của mình sự êm dịu phương Ðông lẫn với sự bừng cháy ngẫu hứng Trung Mỹ trong từng tác phẩm.   Suốt một tiếng rưỡi đồng hồ, hội trường ngày càng đông (đến gần 200), sự quyến rũ càng dịu dàng khiến cả những đứa bé vô tình lạc vào cũng phải ngỡ ngàng.

Từng tác phẩm trong chương trình cũng là những điều đáng nói.  Phùng Tuấn Vũ không buộc người nghe phải ôn lại những gì mà các guitarist khác đã trình bàỵ  Trong 18 tác phẩm mà anh cống hiến cho khán giả thì có đến tám tác phẩm lần đầu tiên được biết đến như "El Negrito", "Samba do Brasil", "Cochichando"...  Trong bài "Con rối" (El Marabino) của Antonio Lavro, những hợp âm rất đẹp nối với nhau bằng những quãng tăng khiến ta phải "mệt tim" vì theo dõị  Với "Dạo chơi ở Rio de Janeiro" (Walking in Rio) của Garoto&Luis Bonfá thì Vũ làm cho người nghe không thể không thầm nhịp tay theo tiết điệu samba vui nhộn, còn như trong "Ru con" (Lullaby) của Thiago de Mello thì những âm harmonic trong suốt yên tĩnh thì cứ làm ta phải ngẩn người.  Phùng Tuấn Vũ cũng không quên đem vào chương trình hai bài Việt Nam "Như cánh vạc bay" của Trịnh Công Sơn và "Niệm khúc cuối" của Ngô Thuỵ Miên.   Ðây cũng là hai bài khó quên của chương trình.

Với một đêm như vậy, Phùng Tuấn Vũ càng chứng minh rõ vị trí dẫn đầu của mình trong làng guitar cổ điển cả nước.   Giới guitarist trẻ vẫn còn có thể tự hào và học hỏi ở một khả năng Việt Nam chứ không phải đi tìm ở đâu xa xôi như các bộ môn nghệ thuật khác.  Một đêm thật tuyệt, thật đấy!

Tuấn Khanh

TT 09-11-1995

Nguyễn Tất Nhiên - Ðời thơ còn lại      

(phần 1)

      Ta phải khổ cho đời ta chết trẻ
      Phải ê chề cho tóc bạc với thời gian
      Phải đau theo từng hớp rượu tàn
      Phải khép mắt sớm hơn giờ thiên định!

      (Vì Thượng Ðế từ lâu kiêu hãnh
      Cầm trong tay sinh tử muôn loài
      Tình ta vừa gánh nặng thấu xương vai
      Thì em hỡi, ngai trời ta đạp xuống)

      - trích bài thơ Giữa Trần Gian Tuyệt Vọng, 1972 -
            khắc trên mộ bia của Nguyễn Tất Nhiên

"Mày biết, tao ngày xưa hãnh diện bao nhiêu khi thấy ai cũng biết mình qua mấy bài thơ phổ nhạc của Phạm Duy  thì bây giờ tao lại đau bấy nhiêu.   Người ta chỉ biết đến tao qua vỏn vẹn mấy bài thơ đó !  Mình có một đời thơ còn lại..."

Qua nhạc sĩ Phạm Duy, Nguyễn Tất Nhiên thành danh với những bài thơ 5 chữ về tình yêu sinh viên, học đường - những hạnh phúc ngoài tầm tay \- những thiên đường đã khép...

Tôi gặp anh trước đó có hai lần.   Chỉ là sơ giao qua vài người khác.   Mỗi lần, chỉ là chia đọc vài bài thơ bản thảo của nhau.

Câu nói trên anh đã nói với tôi vào những ngày tháng này, bốn năm về trước.   Trong lần gặp gỡ thứ ba.   Lần cuối.  Khoảng nửa năm sau, tin anh qua đời.   Ngày 3 tháng 8 năm 1992.

Ngoài những bài thơ đã được phổ nhạc, anh còn nhiều bài thơ khác rất hay.

Những bài lục bát.   Trong đó, những Minh Khúc - trích lại dưới đây với sự chấp thuận của tòa soạn Tập San Hợp Lưu - là những bài thơ cuối đời của anh.   Rất riêng.

Những bài thơ theo thể tự do từ tập thơ Tâm Dung, đã tuyệt bản.   Phản phất trong đó - nhân sinh quan, triết lý, chiến tranh, thân phận con người và cuộc sống riêng anh.   Tôi yêu những bài thơ trong tập thơ này, nhất bài Tâm Dung.

Hôm nay chép lại vài bài thơ của anh.  Ðể gọi là tưởng niệm.   Và để gọi là chiu chắt tiếng thơ anh.   Một đời thơ còn lại...

Nguyễn Phước Nguyên

oOo

Chở Em Ði Học Trường Ðêm

chở em đi học, mưa, chiều
tóc hai đứa ủ đôi điều xót xa
mưa thánh thót, mưa ngân nga
(hình như có bão bay qua thị thành)
bàn tay thiếu máu lạnh tanh
cóng tôi chịu đựng cho đành luyến thương

chở em đi học, mưa, buồn
tôi, Honda cũ trèo luôn dốc đời
thình lình chết máy như chơi
đừng toan tính chuyện xa vời, nhé em!

đèo nhau qua dãy cột đèn
khẳng khiu soi rọi đường đêm bước người
bóng xấp nhập, bóng tơi bời
bóng co, bóng dãn, bóng trôi dập dềnh...
(dối gian như bóng dối hình
dối gian theo những lời tình gió bay...)

đèo nhau qua đoạn đời này
cầu Trương Minh Giảng nghe đầy hoàng hôn!
mưa rỉ rã, mưa nguồn cơn
mưa tê tái thịt, mưa chường chán da...

chở em đi học, mưa nhòa
đường loang loáng nước lập lòa bóng cây
lạnh vừa đủ siết vòng tay
run đi em, để sau này nhớ nhau

chở em qua vũng lầy nào
xe lăn bánh chợt vào sâu tội tình

Minh Khúc 5

tay đèn ngoắc bóng phố khuya
phố khuya khuya phố chia lìa ước mơ
và, cô đơn giết mòn chờ
và, hun hút có ai ngờ vẫy theo?

cô liêu tôi đứng nghe chiều
bảo đêm khuya thức bao điều tàn phai
và, mang cũ kỹ thêm vài
và, tôi đứng đợi ngày mai chút già

Minh Khúc 6

đường không gian - đã phân ly
đường nhân gian - đã một đi không về
những con đường mịt sương che
tôi vô định lái chuyến xe mù đời
cu tí ngủ gục đâu rồi?
băng sau, ngoái lại, bời bời nhớ con!

đường trăm năm - nát tan lòng
đường ngàn năm - hận, xin đừng trả nhau!

những con đường cuối năm nào
cho tôi tìm lại cành đào ba sinh
khi em lễ mễ với tình
thắp nhang tạ tội sinh thành con đi

đường chung đôi - đã chia đời
đường chia đôi - vẫn hơi người quẩn quanh

chim đêm tiếng hót đau tình
đau tim tôi chở lòng thành kiếm em

Minh Khúc 7  

ơn đời tha thứ cho nhau
ơn người buông thả nhau vào lảng quên
ơn sông kỷ niệm dòng hiền

mang mưa hiện tại kêu thềm nhà
xưa:

nhà xưa
có lửa hương vừa
có đau đớn đủ
có chưa trọn đời
có dòng nhẫn nhục rơi
rơi...    xuống môi run rẩy khóc muồi trăm năm
có chung mang một chỗ nằm
có riêng quang gánh nên
đường đôi
nơi !

ơn chim hót tiếng thương người
sáng nay thức dậy
vườn đời
thiếu
nhau !

Minh Khúc 10

đẩy nhau đến tận tàn đời
đủ chưa?   đau khổ bật lời yêu thương
hiu hiu gió nhẹ nhàng, thường
bóng cây thư thả động lòng tháng năm...

xô nhau cuối tận đường hầm
gặp chưa?   tia sáng từ tâm nhiệm mầu
hay là hóc hiểm thâm sâu
vẫn nuôi ích kỷ cho màu tàn phai...

dìu nhau trên những đường dài
đâu đâu cũng tiếng người thay đổi lòng
rồi sao?  có thấy chi không?
con ơi, bố mẹ diễn tuồng sinh ly...

Tâm Khai

gian truân lắm mới hôn người
chiếc hôn tình lớn đem đời nhau theo...

hôn em phớt nụ hôn liều
bỗng nghe trật tự khá nhiều đỗi thay!
(ví dù nội cỏ ngàn cây
cũng môi trường đúng mới khai lá cành
mới đơm bông, mới trái lành
như tôi hướng thiện bởi tình thăng hoa !)

hôn em thảng nụ bất ngờ
âm ba phản xạ đào sâu, tận cùng
như trời hoảng đất bàng hoàng
như không phải thế...
tim
ngừng
đó thôi!

hôn em
chấn động
đầu đời
chiếc hôn tình lớn kiếp người đôi giây!

Tâm Sương

hôn em
mới nụ hôn hồng
sao
nghe trong nắng sớm hong vàng chiều?

hôn em
mới nụ yêu kiều
sao
nghe trong dấu yêu nhiều tiếc thương?

hôn em
mới nụ chưa từng
sao
nghe vô lý khi từng vẫn chưa?

hôn em
nụ thiệt thà mà!
sao
chân giả kệ cái là khổ đau?

hôn em
nào ấy hôn đầu
để
nghe
thiên cổ
ngàn sau
cũng ngần ấy thôi - một nụ ân cần ấy thôi - sương
khóc trên từng xác hoa...

Mù Sương...

Có một ngày trời chợt mù sương...  Tôi lái xe chầm chậm trên con đường quen, chỉ là một khoảng khói sương mờ giữa hai chiếc xe gần nhau trong gang tấc.  Đã quen với những ngày nắng ấm, với những cơn mưa rào vội đến rồi vội đi, tôi chợt có cảm giác là lạ khi đi trong sương mù, thứ cảm giác nôn nao như mình đang mạo hiểm trong một vùng trời chưa từng biết, toàn khói sương mênh mông, không thấy rõ người bên này hay bên kia.  Thế giới mênh mông chỉ có một mình tôi, tha hồ mà đắm chìm mà mơ mộng, không có tiếng còi xe cứu thương lanh lảnh làm tôi phải vội vã nép sát xe vô lề, cũng không có những đèn xanh đèn đỏ, những đèn vàng nhấp nháy báo hiệu một chiếc xe qua.  Tôi tưởng mình đang đi trong mơ, những ước mơ vụng về vô lý mà tôi biết chẳng thể nào có được trong đời thường.  Như tôi sẽ dứt bỏ mọi ràng buộc và sống không luật lệ.  Như con đường trước mặt bỗng dài ra vô tận và sương mù cứ lê thê hết ngày này qua ngày kia...

Tôi bỗng nhớ sương mù Đà Lạt chi lạ, nhớ những con dốc nhỏ vàng hoa mimosa.  Thành phố hiền hoà đi lên đi xuống, những gian hàng mỹ nghệ trưng bày mấy miếng gỗ thông con con khắc đủ mọi hình thù vô cùng khéo léo và mỹ thuật.  Nhớ quán nhỏ bên đường có bà chủ hàng nhà quê cứ thật thà mời tôi vào trú mưa, cái quán nhỏ điêu tàn bày vài cái bánh ú, bánh gai, dựng sơ sài lắm.  Con đường lên núi thật it' người qua lại, chẳng biết làm thế nào mà hai mẹ con kiếm cho đủ sống.  Con bé con bà bán quán chỉ trạc lên tám, đôi má đỏ hồng, cứ thập thò ngoài cửa nhìn tôi mắc cở. Khi tôi nhoẻn miệng cười làm quen, con bé chạy biến ra ngoài rồi lại thập thò nhìn tôi...  mắc cở...  Bên ngoài, cơn mưa tháng bảy cứ trút xuống ào ạt, đồi núi mù sương bỗng chìm đắm xa xa, nhạt nhoà trong màn nước.   Tôi nhìn từng giọt nước nghiêng nghiêng trong mưa, có giọt ngập ngừng đọng lại trên miếng vải căng trước cưả tạo thành một vệt dài như giọt nước mắt, rồi rơi nhanh xuống đất, để lại một vòng ' tròn nho nhỏ trước khi cùng hòa với dòng nước mênh mông đang đổ xuống từ núi.  Bà nhà quê vẫn thật thà kể những câu chuyện thường ngày, về những người người khách đến rồi đi như đó là một phần trong đời sống của bà, dễ dàng và vui vẻ trong niềm vui của người khác.  Rồi có một ngày tôi cũng sẽ được góp mặt trong câu chuyện của bà với những người đến và dừng chân ở đây sau tôi...  Ý nghĩ ấy làm tôi mỉm cười với bấ Khuôn mặt khắc khổ trong chiếc khăn mỏ quạ chợt rạng rỡ, có lẽ bà tưởng vưà kể xong một câu chuyện làm cho tôi vui.  Tôi chợt nhớ lại cái cảm giác bình yên và dễ chịu khi ở gần bên hai mẹ con, lúc ấy tôi ước gì mình được đơn giản và mộc mạc như thế lắm.  Vì đối với tôi, đó là một món quà tặng mà không phải ai cũng nhận được.   Sự yên ổn trong tâm hồn, vâng, là sự yên ổn trong tâm hồn mà hai mẹ con đã dùm bọc nhau trong cái nếp sống vô cùng bình dị ấy...

Dòng xe trước mặt tôi lại bắt đầu đi, như những phút mơ mộng cũng vừa qua .  Mười năm rồi, tôi đã bỏ mẹ con bà chủ quán một chặng đời rất dài, tôi đã có nhiều thứ, có quá nhiều đổi thay...  Nhưng cái cảm giác bình yên khi tôi ở cạnh bên họ vẫn còn theo tôi mãi mãi, là một món quà tình cờ ai đã tặng cho tôi, lạc trong biển mù sương chiều nay...

tường vi

1/12/96

Nha Sĩ Tuân

Nha sĩ Tuân vất tờ báo chùa lên trên bàn, rồi đứng dậy, vươn vai, vặn người kêu răng rắc.  Tuân nhìn đồng hồ để bàn.  Ðã quá 2 giờ chiều.  Vậy mà từ sáng đến giờ chỉ có duy nhất một bệnh nhân đến thăm.  Nha sĩ kéo tấm màn cửa sổ, nhìn xuống dưới đường.  Con đường Bolsa trải dài, tấp nập khách thập phương.  Hôm nay, Tết Nguyên Ðán đã gần kề, dân chúng từ khắp nơi đang đổ xô về cái thủ đô tỵ nạn này để mua sắm quà Tết.  Tuân nhìn chéo qua bên tay phải.  Xa xa là khu Phước Lộc Thọ, một rừng người và xe cộ chen nhau như trẩy hội.

Tuân chợt thở dài.  Tết sắp đến rồi mà phòng mạch của chàng vẫn ế ẩm như thường.  Chàng tự nhủ, cứ cái đà này tiếp tục thì vợ, con chàng năm nay chắc phải hưởng một cái Tết nhà nghèo.

Tuân bồi hồi nhớ lại một thời oanh liệt nay còn đâu, cái thời mà phòng mạch của Tuân lúc nào cũng tràn ngập bệnh nhân, gạt ra không hết.  Ðó là những năm tháng vàng son của giới y, nha, dược sĩ Việt Nam.  Dạo đó, bọn chàng tha hồ ra tay "chặt" đẹp mà con bệnh không bao giờ than phiền, vì họ đâu phải bỏ tiền túi ra để chữa bệnh, vì đã có trợ cấp y tế của chính phủ liên bang trả giùm.  Những con bệnh không bao giờ hiểu được giá trị của những miếng giấy nhỏ xíu mà họ mang nộp cho thầy thuốc của họ hàng tháng, họ không bao giờ biết được rằng những miếng giấy vô giá này đã biến thành những ông Benjamin Franklin một cách tài tình như thế nào, một khi qua tay bọn Tuân.

Bây giờ.  Mọi sự đã đổi thay.  Con số bệnh nhân hầu như không thay đổi mà số nha sĩ ra trường hàng năm cứ tăng vọt.  Lại có tin đồn là các nha sĩ trẻ mới ra trường này giỏi hơn lớp nha sĩ quân y già nua như Tuân, cho nên phòng mạch của Tuân càng ngày càng mất khách.  Hơn nữa, chương trình tài trợ y tế của chính phủ cũng được cải tiến, do đó bọn Tuân khó lòng mà bịp được chính phủ như trước đây.

Từ sáng đến giờ chỉ có một bệnh nhân duy nhất đến thăm phòng mạch, thế mà Tuân cũng không cơm cháo gì được.  Nhớ lại câu chuyện sáng nay, giờ Tuân còn cảm thấy nóng mặt.

Hồi sáng nay có một bà cụ dắt thằng bé đến phòng mạch, cứ dặn đi dặn lại với Tuân:
- Cháu nó nhát lắm, nhờ bác sĩ nhẹ tay giùm.
- Cụ cứ yên tâm.

Rồi Tuân quay qua thằng bé, hỏi:
- Cháu tên gì?

Thằng nhỏ không trả lời, lấm lét nhìn Tuân, hai bàn tay bụm chặt miệng lại.  Tuân bảo cô y tá đưa cho thằng nhỏ trái bong bóng có dây cột.  Có đồ chơi, thằng nhỏ lên tinh thần một chút.  Tuân dẫn nó vào phòng, đóng cửa lại, không quên trấn an bà cụ một câu:
- Mọi chuyện sẽ tốt đẹp, cụ ạ.  Chúng tôi sẽ nhẹ tay, bảo đảm cụ sẽ không nghe cháu bé la đau.

Bà cụ ngồi ở ngoài phòng đợi, trong một trạng thái hồi hộp, bất an.  Thằng cháu nội của cụ, cụ cưng như trứng mỏng, không biết bọn người kia đang làm gì nó.  Cực chẳng đã cụ mới mang nó ra đây.  Thằng nhỏ bị đau răng, khóc lóc suốt ngày làm cụ sốt ruột, phải đưa nó đến đây, để ông nha sĩ nhổ đi cái răng sâu.

Bất chợt từ bên trong phòng mạch vang lên một tiếng thét thất thanh.  Bà cụ tức tốc mở cửa phòng, toáng lên:
- Sao ông nói là sẽ không để cho cháu tôi la đau?

Tuân nhăn mặt quay qua bà cụ:
- Thì nó có kêu la bao giờ!

Tuân vừa nói vừa đưa cái tay tím bầm, còn hằn in vết răng của trẻ nhỏ.  Cô y tá giải thích:
- Ðó là tiếng la của bác sĩ.  Thằng nhỏ vừa cắn ổng một phát!

Thế rồi sau đó, mặc cho Tuân và cô y tá có dụ dỗ cách mấy đi nữa, thằng nhóc tì nhất định đòi ra về.

Tuân đi ra ngoài phòng khách, hỏi cô thư ký, kiêm y tá, kiêm bà xã của chàng:
- Em coi trong sổ hẹn giùm anh, hôm nay còn bao nhiêu khách hẹn?

Vợ chàng ngáp dài ngao ngán:
- Chỉ có một người duy nhất là ông Nhược.
- Lại thêm một thằng nhát cáy!

Tuân buột miệng than thầm.  Nhược là khách quen của phòng mạch.  Gã sang Mỹ theo diện con lai ghép hộ và hiện còn đang ăn tiền trợ cấp xã hội và hưởng đầy đủ các khoản quyền lợi trợ cấp y tế.  Nhược vẫn thường xuyên ghé lại phòng mạch, không phải khám răng mà để đưa tấm phiếu bảo hiểm sức khỏe, đổi lấy mấy toa thuốc trụ sinh đặng gửi về Việt Nam cho vợ mang bán kiếm tiền xài.  Thỉnh thoảng gã cũng để cho Tuân cà răng cho sạch hay là trám vài cái răng bị sâu.  Mấy cái chuyện lẻ tẻ này chả có gì là đau đớn cả, thế mà mỗi lần như vậy là gã lại khóc rống lên như một đứa con nít.

Cửa phòng xịch mở.  Nhược dè dặt bước vào, hỏi một câu xã giao:
- Chào, bác sĩ mạnh giỏi?
- Tôi vẫn thường, cám ơn anh.  Lâu lắm mới thấy anh viếng phòng mạch của chúng tôi.  Chắc hôm nay anh cần xin thuốc cho chị?

Nhược đưa tay bợ má, nói:
- Dạ, không.  Tôi bị nhức răng.
- Ðược! Mời anh vào trong để tôi khám cho.

Chỉ cần nhìn sơ qua là Tuân biết chiếc răng này đã phế thải, cần phải nhổ phứt đi, nhưng chàng bảo vợ làm thêm thủ tục chụp quang tuyến để chặt thêm tiền của chính phủ.  Sau đó, vấn đề nan giải là đây, là làm sao thuyết phục được Nhược để Tuân gắp đi cái răng đã lung lay như trái sầu đông cuối mùa.  Tuân kiên nhẫn:
- Tôi đã chích thuốc tê rồi.  Bảo đảm là anh sẽ không phiêu được.  Nào, hả miệng ra giùm tôi.

Nhược vẫn ngậm chặt miệng, lắc đầu nguầy nguậy.  Cuối cùng Tuân cũng nghĩ ra một kế, chàng quay qua bảo vợ:
- Em vào phòng lấy cho anh chai vodka.

Xong chàng rót cho Nhược một cốc đầy, rồi mời:
- Anh uống tí rượu lấy tinh thần.

Ánh hổ phách lấp lánh của ly vodka làm Nhược nhớ đến những xị rượu đế.  Gã cầm lấy, làm một hơi cạn sạch.  Tuân hỏi:
- Anh cảm thấy trong người thế nào?
- Ðỡ hơn một chút, nhưng vẫn còn hơi sợ.  Bác sĩ cho tôi một ngụm nữa.

Nhược nốc tiếp, xong hà lên một tiếng thiệt đã.  Gã nói:
- Phải chi có chút đồ nhắm đưa cay thì hết phản!

Vợ Tuân đứng cạnh đó nghe vậy chịu không nỗi, bèn lên tiếng cự nự:
- Vừa phải thôi cha! Ðây là phòng mạch nha sĩ, chứ hổng phải quán nhậu nghe cha!

Nhìn cái bản mặt đáng ghét của gã bệnh nhân làm nàng nỗi sùng, định nhào tới hất văng gã xuống khỏi ghế, nhưng Tuân kịp thời ra dấu cho nàng hãy kiên nhẫn.  Và rồi Tuân rót cho gã một ly khác, và một ly khác.  Cứ thế đến ly thứ 5 thì Nhược bắt đầu ngà ngà, đôi mắt đờ đi, các thớ thịt trên người dãn ra, không còn căng thẳng như lúc mới bước vào.  Tân cầm cái kìm lên, hỏi với một giọng đầy tự tin:
- Bây giờ chắc hẳn anh cảm thấy rất thoải mái rồi, phải không?

Hai con mắt của Nhược long lên sòng sọc.  Gã nhìn thẳng vào mắt của Tuân, và trả lời, bằng một giọng lè nhè, nhừa nhựa:
- Ừa...  Phê quá tải rồi...  Ðếch còn biết đau là gì...

Rồi gã gằn giọng, nói tiếp:
- Bây giờ...  Thằng nào cả gan đụng đến cái răng của tao...  Đm, tao uýnh chết cha nó luôn...

Bùi Thanh Liêm

tháng 1/96