VĂN HỌC NGHỆ THUẬT Liên Mạng

vhnt, số 49

9 September 1995

Tặng Tô Thùy Yên

Tôi còn lại tương lai cháy xém
Thử ươm mầm hy vọng xem sao
(Mầm mới nhú đang chờ thí nghiệm
Quả đang xanh chưa vội mang xài)

Tôi còn lại niềm tin tản tác
Gom cũng vừa tạm đủ qua ngày
Nếu phung phá một lần phỉ chí
Thì chắc gì đã có hôm sau 

Tôi còn lại con tim mệt mỏi
Buộc rất hờ giữa chốn lao xao
Ðể đủ sức vượt qua bão tố
Tưởng cũng cần tịnh đưỡng lâu lâu 

Tôi còn lại nụ cười quạnh quẽ
Một đôi khi đùa lẫy riêng mình
Nếu hôm nào có ai chợt thấy
Xin hiểu dùm chẳng đáng lưu tâm...

Chinh Yên

Cho Một Kỷ Niệm Rằm Trung Thu

                  riêng tặng Diễm Lan

Mấy chục năm trời chẳng ngắm trăng
Đọc thơ em viết tháng tám rằm
Lòng chạnh nhớ về thời thơ ấu
Mơ làm chú Cuội cưới cô Hằng 

Đã mất lâu rồi thú hưởng trăng
Hôm qua em dặn ngắm trăng rằm
Nhìn trăng sao thấy trăng tròn quá
Ước gì em ở cạnh nhìn trăng

TTTN-KV
(09/09/95)

Sáng Ra

Hỏi thăm chiếc lá sau vườn,
Phải thu vừa mới leo tường đêm qua -
Vệt trăng còn dính hiên nhà,
Bao giờ thì lá bỏ ta về nguồn? 

ianb
9'95

Ðêm Trăng (I) 

Ðêm thu có ánh trăng vàng;
Có tình nhân đến, rước nàng đi chơi.
Nầy em hãy nhớ ơn đời;
Ðời cho trăng sáng, cùng lời yêu em.

Ðêm Trăng (II) 

Ðêm thu có ánh trăng vàng;
Có chàng lãng tử, ôm đàn mơ trăng.
Thả hồn gió nhẹ lâng lâng;
Ôm đàn lại ngỡ, tình nhân bên mình!

Quách Cường
Calif. 09/09/95

LỜI  MẸ  DẶN 

Tôi mồ côi cha năm hai tuổi
Mẹ tôi thương con không lấy chồng
Trồng dâu, nuôi tằm, dệt vải
Nuôi tôi đến ngày lớn khôn 

Hai mươi năm qua tôi vẫn nhớ
Ngày ấy tôi mới lên năm
Có lần tôi nói dối mẹ
Hôm sau tưởng phải ăn đòn

Nhưng không, mẹ tôi chỉ buồn
Ôm tôi hôn lên mái tóc
- Con ơi
trước khi nhắm mắt

Cha con dặn con suốt đời
Phải làm một người chân thật
- Mẹ ơi, chân thật là gì?
Mẹ tôi hôn lên đôi mắt
Con ơi một người chân thật
Thấy vui muốn cười cứ cười
Thấy buồn muốn khóc cứ khóc
Yêu ai cứ bảo rằng yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu 

Từ đấy người lớn hỏi tôi:
  - Bé ơi, bé yêu ai nhất ?
Nhớ lời mẹ tôi trả lời:
  - Bé yêu những người chân thật 

Người lớn nhìn tôi không tin
Cho tôi là con vẹt nhỏ
Nhưng không!  những lời dặn đó
In vào trí óc của tôi
Như trang giấy trắng tuyệt vời
In lên vết son đỏ chói.

Năm nay tôi hai mươi lăm tuổi
Ðứa bé mồ côi thành nhà văn
Nhưng lời mẹ dặn thuở lên năm
Vẫn nguyên vẹn màu son đỏ chói

Người làm xiếc đi dây rất khó
Nhưng chưa khó bằng làm nhà văn
Ði trọn đời trên con đường chân thật 

Yêu ai cứ bảo là yêu
Ghét ai cứ bảo là ghét
Dù ai ngon ngọt nuông chiều
Cũng không nói yêu thành ghét
Dù ai cầm dao dọa giết
Cũng không nói ghét thành yêu

Tôi muốn làm nhà văn chân thật
chân thật trọn đời
Ðường mật công danh không làm
                    ngọt được lưỡi tôi
Sét nổ trên đầu không xô tôi ngã
Bút giấy tôi ai cướp giật đi
Tôi sẽ dùng dao viết văn lên đá.

Phùng Quán
1957

Cụ Dương Khuê là bạn rất thân của cụ Nguyễn Khuyến.  Người đương thời gọi cụ Dương Khuê là cụ Nghè Vân Ðình (tên sinh quán ) vì cụ đỗ tiến sĩ năm 1868 đời Vua Tự Ðức.  Cũng như cụ Nguyễn Khuyến, cụ Dương Khuê làm quan đến chức Tổng Ðốc rồi về hưu.

Khi nghe tin cụ Dương Khuê mất, cụ Nguyễn Khuyến khóc bạn với bài thơ thể song thất lục bát (7x7x6x8) sau: [*]

KHÓC BẠN

Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.

Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau.
Kính yêu từ trước đến sau:
Trong khi gặp gỡ, khác đâu duyên trời     

Cũng có lúc chơi nơi dặm khách;
Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo.
Có khi từng gác cheo leo,
Khúc vui con hát lựa chiều cầm xoang. 

Cũng có lúc rươu ngon cùng nhắp:
Chén quỳnh tương [1] ăm ắp bầu xuân.
Có khi bàn soạn câu văn,
Biết bao đông bích điển phần [2] trước sau.

Buổi dương cửu [3] cùng nhau hoạn nạn,
Miếng đẩu thăng [4] chẳng dám than trời,
Tôi già, bác cũng già rồi:
Biết thôi, thôi thế thời thôi mới là

Ðường đi lại, tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm , gặp bác một lần,
Cầm tay, hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can. 

Tuổi tôi kể còn hơn tuổi bác,
Tôi lại đau trước bác mấy ngày,
Làm sao bác vội về ngay,
Chợt nghe tôi những chân tay rụng rời!

Ai chả biết chán đời là phải,
Vội vàng chi đã mải lên tiên.
Rượu ngon, không có bạn hiền,
Không mua, không phải không tiền không mua 

Câu thơ nghĩ đắn đo không viết,
Viết đưa ai, ai biết mà đưa.
Giường kia treo những hững hờ, [5]
Ðàn kia gảy cũng ngẩn ngơ tiếng đàn!

Bác chẳng ở, dẫu van chẳng ở;
Tôi tuy thương, lấy nhớ làm thương,
Tuổi già, hạt lệ như sương,
Hơi đâu ép lấy hai hàng chứa chan?

Nguyễn Khuyến
(1835-1909)

[*] Bài thơ bắt đầu với hai câu lục bát.

Tentative English translation by Dương Hùng:

MOURNING FRIEND

My dear Duong, you are really gone.
Like clouds scattered over water,
my sorrow deepens. 

Our graduation remembered,
long time ago,
since then, dawn to dust,
we were always together.
In eternal respect and affection,
God brought us together.

In far places, many times we enjoyed
by the pass,
the murmur of water springs.
There were times,
in isolated terraces, together
we tapped the rhymes for sing-song girls. 

Sharing rare wine, sip by sip,
full of spring energy,
we discussed poetry,
and quotes from ancient books. 

Misfortunes visited us both,
uttered no complains, we survived
On fixed rice allowance.
I grew old, you too,
we all knew life
for the best and for the worst. 

With age, the road lengthened away;
I met you once, three years ago,
hands in hands, did we talk!
So glad,
your mind was quite sharp.

It seemed like I was older than you,
illness struck me a few days
before you got ill,
why did you depart so quick?
The news left me numb. 

This life is not worth living, indeed,
but why in such a hurry
to go to heaven?
No more good wine for me,
not due to the lack of money
but my dear friend is no more! 

Brush in hand, but what verses to write?
To whom should I send?
Who would enjoy my poems?
The guest bed hangs lonely on the wall;
only hollow sounds are coming out of the lute.

You had decided to go,
I could not beg you to stay;
my affection is immense,
just emptiness replaces my love.
My old tears are like dew drops,
I even cannot cry ./.

Những lời chú giải sau đây là của cụ Dương Quảng Hàm (Văn Học VN, trang 164-165)

[1] quỳng tương: (quỳnh = tên ngọc qúi, tương: hồ, nước  cơm) = rượu quí.

[2] chỉ chung sách vở cũ.  Ðông bích nghiã là vách phương đông; chữ lấy câu thơ       của Trương Thuyết : "Ðông bích đồ thư phủ" (kho tranh và  sách ở vách phương đông)

Ðiển (nghĩa đen là phép tắc) tức là ngũ điển, năm sách điển của các vua Thiếu Hiệu, Chuyên Húc, Cao Tân và Ðường Nghiêu và Ngu Thuấn bên Tàu ngày xưa.

Phần (nghĩa đen là lớn) tức là tam phần, ba sách phần của các vua Phục Hi, Thần Nông, Hoàng Ðế bên Tàu đời xưa nói về đạo lớn.

 [3] dương cửu: lúc có tai ách

[4] đẩu thăng: đấu và thưng (phần mười của đấu); nghĩa bóng là lương bổng ít oi của một ông quan (lương các quan ngày xưa một phần trả bằng gạo; lấy đấu thưng mà đong là ít.

 [5] Xưa Trần Phồn, người đời Hậu Hán, có một cái giường để dành tiếp người bạn quí là Từ Trĩ, hễ bạn đi lại treo lên. Ý câu này nói: nay bạn đã chết, cái giường để dành tiếp bạn cứ treo mãi không bao giờ dặt xuống cả.