VĂN HỌC NGHỆ THUẬT Liên Mạng

vhnt, số 91

22 October 1995

Thơ Tuyết

(tặng M.T.)

Từng chùm hoa tuyết

Phủ kín hồn ta

Lâng lâng chén ngọc

Nghe lòng xót xa

Từng chùm hoa trắng

Ðáp xuống trần gian

Chơi vơi cánh hạc

Giữa chốn mây ngàn

Từng chùm sương khói

Tỏa khắp không gian

Tan trong gió bụi

Một chút mơ màng

Từng chùm châu báu

Lóe sáng đêm đen

Ðam mê ngây dại

Một phút sang hèn

Từng giòng thác lũ

Rửa sạch niềm đau

Nâng ly uống vội

Cho cạn giọt sầu 

Bùi Thanh Liêm

(trong một đêm mưa tuyết tơi bời)

Khúc Nhạc Đêm    

Chân ai  nhẹ bước trên sõi đá

Vang vọng hư không, gọi gió xa

Gió dạo muôn phương tìm đến lá

Hòa âm lá, sõi hợp khúc ca

Màn đêm tĩnh mịch, hồn lắng đọng

Khúc nhạc thiên nhiên, đánh thức lòng

Từng bước chân mềm qua phố nhỏ

Mênh mang sương gió, nổi sầu đông

BCCB
(Lư Ngọc Dung)

Em và Anh

Em vô tư thánh thiện

Anh tội lỗi đam mê

Hai ta tuy vừa gặp

Sao nhung nhớ trăm bề

Em lộng lẫy kiêu sa

Thật duyên dáng mặn mà

Lần đầu tiên anh gặp

Phải thốt...  Ố là la

Từng đêm dài lẻ bóng

Anh làm ốc tù và

Một mình kêu thống thiết

Gọi tên người phương xa

Gọi tên người phương xa

TTTN-KV
(10/09/95)

Họa theo bài thơ "Em và Ta" của Hoàng Cường

Một Chút

Một chút xanh xao, chút hồng hào,

Tình vẫn mù lòa, tình vẫn đau! 

Một chút thương yêu, chút lạnh lùng,

Tình mơ, tình tĩnh, tình buồn nhau! 

Một chút chua cay, chút ngọt ngào,

Tình còn lắm vị, tình lao đao! 

Một chút hôm nay, chút thuở nào,

Tình còn cút bắt, tình hư hao!!!

Quách Cường
Calif. 10/18/95

Nước Mắt

Ðã lâu rồi không một lần ta khóc

Lệ không rơi dù muôn nổi u hoài

Nước mắt khô dành riêng để cho aỉ

Cho cuộc sống với muôn điều phiền toáỉ??

Xin cho ta một lần rơi nước mắt

Ðể biết yêu những đau khổ gian nan

Ðể hoà đồng với khắp cả thế gian

Và để sống với nổi buồn thiên cổ

Ồ lạ quá, dù xót xa đau khổ

Nước mắt khô, chẳng một giọt lệ sầu

Ta muốn khóc, song tiếng lòng câm nín

Khóc được sao, một tảng đá vô hồn?

BCCB
(Lư Ngọc Dung)

Nước Mắt Nam-Nhi

Ðã từ lâu, ta quyết không than khóc

Chỉ thêm sầu, thêm nhụt chí nam-nhi

Là trượng-phu, tuy đau khổ có khi

Vẫn ngẩng mặt, vẫn nói cuời ngạo-nghễ

Từ lâu lắm, để dành đôi hàng lệ

Mà xót xa cho thân-phận thuyền nhân

Rồi vắn dài xem mệnh nước xoay vần

Và nước mắt dâng mẹ cha công khó

Khổ cực chi, đời lên voi xuống chó?

Ðau đớn gì, ngó tình đến tình đi?

Cũng dòng châu, nhưng hợp lúc đúng thì

Ðâu phải ta một tượng đá vô tri?

NTP
19Oct95

 Những Ngọn Gió Hua Tát
(mười truyện trong bản nhỏ)

Ở Tây Bắc có một bản nhỏ người Thái đen nằm cách chân đèo Chiềng Dông chừng dậm đường.  Bản tên là Hua Tát.

Bản Hua Tát ở trong thung lũng hẹp và dài, ba bề bốn bên là núi cao bao bọc, cuối thung lũng có hồ nước nhỏ, nước gần như không bao giờ cạn.  Xung quanh hồ, khi thu đến, hoa cúc dại nở vàng đến nhức mắt.

Từ thung lũng Hua Tát đi ra bên ngoài có nhiều lối.  Lối đi chính rải đá, vừa một con trâụ Hai bên lối đi này đầy những cây mè loi(1), tre, vầu, bứa, muỗm và hàng trăm thứ cây dây leo không biết tên gọi là gì.  Lối đi này đã in dấu chân nhiều người.  Trong số đó, từng nghe có cả một vị hoàng đế.

Thung lũng Hua Tát ít nắng.  Ở đây quanh năm cứ lung bung một thứ sương mù bàng bạc nên nhìn người và vật thì chỉ nhìn thấy những nét nhòa nhòa đại thể mà thôi.  Ðây là thứ không khí huyền thoại.

Ở Hua Tát, những chuyện cổ như những bông hoa dại, màu vàng nhạt, bé như khuy áo, điểm đâu đó quanh rào trong các ngõ nhỏ.  Ðàn ông ngậm hoa này trong miệng uống rượu không bao giờ say.  Nó cũng giống như những viên đá cuội trắng có gân đỏ, mảnh

như sợi chỉ nằm kín đáo nơi lòng suối.  Phụ nữ thích những viên sỏi này.  Họ nhặt nó về ủ trong áo lót đủ một trăm ngày.  Khi làm đệm cho chồng, họ dấu viên sỏi đó vào trong.  Có lời truyền rằng người chồng nằm trên đệm ấy sẽ không bao giờ mơ tưởng đến những phụ nữ khác.

Hua Tát là một bản nhỏ cô đơn.  Người dân ở đây sống giản dị, chất phác.  Công việc nương rẫy nhọc nhằn vất vả.  Cả việc săn bắt cũng thế. Tuy nhiên, người dân ở đây lại rất rộng lòng mến khách.

Ðến Hua Tát, khách sẽ được mời ngồi trên bếp lửa, uống sừng rượu cần với xeo thịt rừng sấy khô.  Nếu khách là một người công minh, chính trực, chủ nhà sẽ mời khách nghe một câu chuyện cổ.  Có thể những chuyện cổ ấy nói nhiều đến nỗi đau khổ con người, nhưng chính hiểu rõ những đau khổ ấy mà ở trong ta nảy nở ra sự sáng suốt đạo đức, lòng cao thượng, tình người.

Những người sống trong chuyện cổ bây giờ đều không còn nữa.  Ở Hua Tát, họ đều biến thành đất bụi và tro than cả (2).  Tuy vậy, linh hồn của họ vẫn bay thấp thoáng trên các khau cúi(3) nhà sàn.

Như những ngọn gió.

(1) Một thứ nứa nhồ

(2) Người Thái đen có tục chôn người chết hoặc hỏa táng.

(3) Biểu tượng trên nóc nhà sàn.

truyện thứ nhất

Trái Tim Hổ

Ngày ấy, ở Hua Tát có một cô gái tên Pùạ Sắc đẹp của nàng khắp các mường không ai bì kịp, da trắng như trứng gà bóc tóc mượt và dài, môi như son đỏ.  Chỉ khổ một nỗi là Pùa bị liệt hai chân, suốt năm suốt tháng nằm một chỗ.

Hồi xảy ra chuyện này Pùa mười sáu tuổi.  Tuổi mười sáu là tuổi của mùa xuân, của tình yêu.  Tình yêu có thể có nhiều nhưng mà mùa xuân thiếu nữ lại chỉ có một.  Năm mười sáu tuổi là tháng đầu của mùa xuân, đến mười chín tuổi thì có khi đã sang mùa thu rồi.

Mùa xuân ở Hua Tát đầy ấp tiếng khèn bể.  Tiếng khèn quấn quýt chân sàn, chân quản (sàn ở rể) nhà các cô gái.  Cỏ dưới chân các cầu thang không mọc được.  Ở đấy phẳng lỳ một lớp đất bạc.

Sàn nhà Pùa không có những tiếng khèn bể|.  Không ai đi lấy cô gái liệt cả hai chân làm vợ.  Ðàn ông thương xót, đến cả trẻ con cũng thương xót Pùa.  Người ta cúng ma, tìm thuốc cho Pùa.  Vô hiệu, đôi chân của nàng vẫn không nhúc nhích.   

Năm ấy, Hua Tát sống trong mùa đông khủng khiếp.  Trời trở chứng, cây cối khô héo vì sương muối, nước đóng thành băng.  Mùa đông ấy, trong rừng Hua Tát xuất hiện một con hổ.  Hổ rình rập suốt ngày đêm quanh bản.  Bản hoang vắng hẳn, không ai dám ra nương ra rẫy.  Buổi tối, chân các cầu thang được rấp rào gai kỹ lưỡng, các cửa nhà đóng chặt.  Sáng sáng, thấy vết chân hổ vòng quanh từng ngôi nhà một.  Cả bản sống trong nơm nớp lo âu.

Người ta đồn con hổ có trái tim khác thường, trái tim nó chỉ bằng hòn sỏi và trong suốt.  Trái tim ấy là bùa hộ mệnh, cũng là vị thuốc thần.  Ai có trái tim ấy sẽ được may mắn, giàu sang suốt cả cuộc đời.  Trái tim ấy nếu đem ngâm rượu sẽ chữa được mọi thứ bệnh hiểm nghèo.  Liệt chân như Pùa, uống thứ thuốc ấy cũng sẽ khỏi được.

Tin đồn như con chim cắt truyền khắp thung lũng.  Ở bếp lửa, sân quản, dưới suối, trên nương, đâu đâu người ta cũng nói về trái tim hổ.  Tin đồn bay xuống cả vùng đồng bằng của người Kinh, bay lên cả đỉnh núi cao của người H'mông.  Tin đồn bao giờ cũng thế, qua miệng của những kẻ ngu dốt thì quái lạ thay, thường thú vị hơn qua những con người từng trải.

Có rất nhiều người đi săn con hổ.  Có người Thái, người Kinh, người H'mông...  Người thì muốn săn hổ để lấy trái tim làm bùa hộ mệnh, người thì muốn lấy trái tim hổ làm thuốc.  Trách họ thế nào?  Ðời người ta, ai đã chẳng từng săn đuổi bao nhiêu phù du?

Trong đám thợ săn, đông nhất là đám con trai bản Hua Tát.  Họ muốn lấy được trái tim hổ để về chữa bệnh cho Pùa.

Việc săn hổ kéo dài gần hết mùa đông.  Nhưng, như có phép lạ, con hổ tinh khôn biết tránh những nơi người ta phục nó.  Những người đi săn bị nó săn lại.  Hơn mười người chết vì con hổ dữ.  Tiếng khóc than lẫn với tiếng gió hú dài âm âm trong bản.  Người ta nản chí dần, số người đi săn rụng nhanh như bứa chín cây, cuối cùng chỉ còn một người.  Người ấy là Khó.

Khó là trai bản Hua Tát.  Chàng mồ côi cha mẹ, sống như con don con dim. Con don, con dim sống lủi thủi, đi con đường riêng, ăn uống thế nào không ai biết được.  Khó chẳng bao giờ tham dự những cuộc tụ tập, hội hè ở bản.  Phần vì Khó nghèo, phần vì thấy xấu trai.  Chàng bị đậu mùa, mặt rỗ chằng chịt.  Người Khó dị dạng: hai tay dài chấm đầu gối, đôi chân khẳng khiu lúc nào đi cũng như chạy.  Con don, com dim có đi bao giờ?

Thấy Khó đi săn nhiều người ngạc nhiên.  Người ta lại càng ngạc nhiên thấy Khó săn hổ không phải để lấy bùa phép may mắn cho chàng mà để lấy thuốc về chữa cho Pùa.  Ðêm đêm, họ thấy Khó đứng dưới chân sàn nhà Pùa đờ đẫn như kẻ si tình, cũng giống như tên ăn trộm.

Người bản Hua Tát không biết Khó đi con đường nào tìm vết hổ.  Ðường của con don, con dim hổ cũng không biết. Con hổ thấy sự nguy hiểm.  Nó thay đổi chỗ ở, thay đổi đường đi.  Khó  và con hổ săn nhau từng giờ.

Một đêm, người ta đang ngồi kể chuyện ở sàn nhà Pùa thì nghe thấy tiếng súng nổ.  Tiếng súng kíp âm như tiếng sấm.  Có tiếng hổ gầm dữ dội vang trong khe núi.

Hổ chết rồi!  Ðúng Khó bắn chết hổ rồi!  Cả bản kinh hoàng xôn xao như rừng gặp bão. Người ta reo hò.  Nhiều người vừa reo vừa trào nước mắt.  Trai bản đốt đuốc lên rừng tìm Khó.

Gần sáng người ta mới tìm thấy Khó và xác con hổ đã chết.  Cả hai lăn xuống vực sâu dưới suốị Khó bị gẫy lưng, mặt chàng đầy vết cào cấu của hổ.  Con hổ bị bắn toác đầu.  Viên đạn bắn gần xé rách trán hổ xuyên vào tận óc.

Nhưng, điều kỳ lạ nhất là ngực con hổ đã bị rạch đi, trái tim của nó không còn đấy nữa.  Vết rạch bằng dao còn mới, máu bết hai bên vết rạch chảy  ròng ròng, sủi thành bọt như bong bóng.  Ðã có kẻ nào đánh cắp trái tim con hổ!

Tất cả trai bản Hua Tát lặng im, cuối gầm mặt xuống.  Họ hổ thẹn, căm giận, chua xót.

Hơn mười người chết trong mùa đông ấy vì con hổ dữ.  Thêm  hai người nữa chết dần sau câu chuyện đó.  Hai người ấy là Pùa và Khó.

Người bản Hua Tát đã chôn con hổ ngay chỗ nó chết.  Không ai  nhắc lại huyền thoại về sự mầu nhiệm của trái tim hổ.  Người ta đã quên nó đi như quên bao điều cay đắng xảy ra trên thế gian này.  Ðiều ấy cũng cần. 

Còn nhớ chuyện ấy, bây giờ có lẽ chỉ rất ít người.

Nguyễn Huy Thiệp

trích tuyển tập truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp, NXB Hội

Back Home 95
(Part 12 - continued)

P.S.  Below is a letter from a student at the University of Cần Thơ in Vietnam sent me.  I thought you might be interested in reading.  I did not include his name or his address because I post it without first asking him for his permission.  Sorry to those who can't read Vietnamese.

All typos are mine.

Cần Thơ  11-9-1995

      - x -

Thầy Hy thân mến!

Từ lúc về Mỹ tới giờ thầy có khoẻ không?  Công việc trở lại bình thường rồi chứ?  2 anh của thầy cũng khoẻ và làm việc tốt chứ.   Còn em & gia đình cũng khoẻ, nhưng công việc thì tệ lắm, không biết có nên nói cho thầy biết không à!  À thầy ơI!  mấy người Việt mình ở bên đó có hỏi thăm nhiều về Việt Nam không?  Có ai muốn trở về VN kinh doanh không?  Chắc là có mà!  Nếu có thầy có thể giới thiệu em đi làm với, hiện nay em rất cần công việc làm!  Lúc này thầy chỉ đi làm hay có đi học đại học Sư Phạm Anh Văn không?  Từ lúc về quê em, thầy có bỏ quên 1 cái quần sọt, em đem lên cho thầy, nhưng tìm mãi mà thầy không có nhà, đến khi em hỏi thầy Thu thì bảo là thầy return the US.  Lúc thầy cho em one scholarship thì mẹ em đâu có hiểu học bổng là cái gì, mẹ tưởng đó là tấm bằng cấp gì đó, nên mẹ mừng tưởng con được khen học giỏi gì đó nên mẹ nhận.  Khi thầy về thì mẹ mới biết đó là tiền, thì mẹ la (rầy) em sao lại nhận tiền của thầy (mẹ la nhiều lắm).  Mong thầy thông cảm, ba mẹ em là nông dân không biết gì về học hành cả, mẹ rất mong cho em được học giỏi.  vậy mà kỳ thi rồi của em đã phụ lòng ba mẹ em, chỉ đạt có điểm 5, điểm 6 thì sao tranh giành học bổng được, thế thì năm nay em lại mất học bổng rồi thầy ơI!  Một vinh dự mà 3 năm nay em giữ được, bây giờ lại mất đi, em thấy mình hiếu trách nhiệm và bất hiếu với ba mẹ làm sao đâu.  Em quyết năm nay phải phấn đấu hết mình để lấy lại học bổng, mà đó là niềm vui nhất của ba mẹ em mấy năm qua.  Thầy ôi, em năm nay gặp nhiều điều không may, nhà em thầy biết chỉ sống chủ yếu nhờ vào nông nghiệp, nhưng sáng cạp lại mút ngay phần đất của ba mẹ em để làm đường lộ thẳng xuống Thống Linh, thành thử khu làm ruộng của ba em trở thành đường và sông còn việc bồi thường thì chẳng nghe nói gì cả.  Mùa tới gia đình sẽ kiếm đất mới để mua mà làm, nhưng góp vốn lại nơi cậu chú thì chỉ được 2 cây vàng.  Mà một miếng đất có 1 người đó bán đòi 8 cây/10 công hecta, người đó cho ba thiếu 4 cây và đưa bốn cây thì làm, mùa lúa sau làm xong thì trả 4 cây nữa, nhưng mà ba chỉ có 2 cây nên không mua được, nếu không mua thì đâu có đất mà làm lúa mà mua thì không có đủ tiền, lúc này ba đi vay nhiều chổ lắm mà không có (vì không có quen), chỉ vay được ngân hàng nông nghiệp thôi (nhưng không có đất thì nó lại không cho vay nữa.  Em không biết có cách gì để giúp cho ba em, nên em viết thư này, thầy có thể cho em mượn 2 cây vàng để em giúp ba em, khi nào ra trường em làm sẽ trả lại thầy ( chừng đó thầy đã về Việt Nam rồi em trả được mà).  Nếu được vậy, ơn thầy em sẽ nhớ mãi trong đời em.  Gia đình của em rất đông người mà không có ruộng làm thì đành chịu chết thôi!  Về phần em thì lúc này không có xin tiền nhà nữa, vì đâu có đâu mà xin, nên em sáng đi làm ở nhà máy bia Cần Thơ, 1 tháng được 200.000 đồng, em sống vậy để đi học, học chuyên ngành vào buổi chiều, còn buổi tối thì đi học Anh Văn lớp B như thầy đã biết.  Năm nay trường em bắt học theo hệ thống tín chỉ, nên bắt đóng học phí theo tín chỉ, học kỳ I này nhà trường cho em học theo các tín chỉ bắt buột mà số tiền cho học kỳ I là 607.000 đồng, em cũng không có tiền mà đóng nữa. Hỏi mượn trước ông kế toán ở nhà máy bia thì ông ấy bảo để ông ấy giúp đỡ sau, mà bây giờ vẫn thấy êm ru.  Nhưng mà ba mẹ em đâu có biết gì về học phí học theo tín chỉ đâu, thành thử em phải tự lo liệu thôi!  Mà em cũng chẳng nói gì cho ba mẹ em biết gì về học phí, vì em thấy gia đình rất khó khăn.  Em viết thư này cho thầy biết tình cảnh của em lúc này là như thế, nếu thầy có khả năng thì giúp em lúc này, chứ thầy đừng có giới thiệu em vào một suất học bổng gì cả, bởi vì em điểm học năm nay không có cao như mấy năm rồi.

Thầy ơi!  Lúc này em cũng buồn lắm, nếu như có ai đó bảo lãnh em sang đó làm mướn bất cứ việc gì cũng được để có tiền gởi về cho mẹ ba em lúc này thì em sẵn sàng đi liền đó, làm một thời gian rồi hãy tiếp tục việc học sau.  Em viết thư này cho thầy thì ba mẹ em không biết gì về cách suy nghĩ của em lúc này đâu.  Học lúc này với các môn như ở bên cạnh mà em chẳng có tiền đâu mà mua quyển nào.  Nếu thầy có giúp em mà không ảnh hưởng đến việc học hành của thầy thì em nhận, còn nếu ảnh hưởng thì em không dám làm phiền thầy đâu, thầy hiểu em nha!  Nếu thầy có liên lạc với em gởi thư hay gởi tiền thì thầy gởi theo địa chỉ này:
[Ðịa chỉ Deleted]

Khi nào thầy viết thư cho em thì kể công việc của thầy cho em nghe với nha!  Em thích lắm.  Em gọi thây suốt đời vẫn là thầy vì thầy đã dạy English cho em, mà người VN có câu "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư".

Ðây là kết quả đăng ký môn học của em năm học 95-96.  Em gởi cho thầy xem (học theo hệ thống tín chỉ) 1 tín chỉ đóng 20.000 đồng.

TRUONG DAI HOC CAN THO
KET QUA DANG KY MON HOC

HOC KY 1/95-96

TEN SV ______________ (1920952)
NGANH DIEN TU
NGAY DK 0609/95

STT   MANH  TEN MON HOC            NHOM  TC      MHP
1     TH123 TRUYEN SO LIEU              5802      4     1
2     TH122 XU LY TIN HIEU                  5602      4     1
3     TH120 DIEN TU UNG DUNG          5802      4      1
4     TH118 KY THUAT VIEN THONG     5802      4     1
5     TH124 TN MACH DIEN TU 2           5802      3      2
6     TH125 TN DIEN TU UD C. SUAT     5802      2     2
7     TH121 K. THUAT THU THANH         5802      2     1
8     TH119 KY THUAT AM THANH          5802      2      1
9     ML113 HIEN PHAP                            5602  2      1

                      TONG CONG        27
                      TONG HOC PHI           565.000
                      BAO HIEM         42.000
                      THUC DONG        607.000 (~ 55 USD)

(To be continued...)

Thank you for reading.
Lam T. Hy

MY OTHER JOURNALS:

   Back Home 91 (4 parts)

   Back Home 93 (15 parts)

   Back Home 95 (part 3 in progress)

THÁNG MƯỜI  GIÓ BẤC MƯA PHÙN

(phần II)

Cứ nói thực ra thì có người đẹp miền Nam không lấy làm dzui lắm, nhưng tôi cứ phải chịu lấy cái tội "thiếu sự thể" mà nói rằng, vào đây, tôi cũng ăn cá mòi, nhưng cá mòi ở Bắc sao nó vẫn có cái gì ngát hơn, bùi béo hơn, mà cũng ngọt ngào hơn.  Không biết có phải tại hiếm mà quí?  Tại thương vợ quá, phàm vợ làm món gì cũng thấy ngon dội hẳn lên?  Hay là bởi tại thời tiết hiu hiu lạnh, mang mang buồn, ăn vào thấy ngon hơn?  Mà cũng không biết có phải tại con cá mòi ngoài Bắc nó ly kỳ hơn con cá mòi ở Nam và ở Trung?

Sách  "Giao Châu ký" chép rằng ở miền bể phía Nam có thứ cá vàng đến tháng chín hóa ra con chim cút, trứng ăn vào bổ thận tráng dương, thịt chữa được các chứng phiền muộn, cảm lỵ, thì sách  "Thoại thực kỳ văn" của Trương Quốc Dụng cũng ghi rằng, cá mòi là do con chim ngói hóa ra, cái ruột con cá mòi là cái mề của con chim ngói.

Cuối tháng chín ăn chim ngói cơm mới sau lễ Thường Tân còn đương thòm thèm thì chim ngói bói không còn lấy một con, mà bây giờ sang đến giữa tháng mười lại vang rân tiếng rao cá mòi là con chim ngói hóa thân, mấy ai mà không cố mua ăn cho kỳ được để ngẫm nghĩ lại cái ngon của chim ngói và nhân tiện sánh cái ngon của chim ngói so với cá mòi ra sao.

Ăn một miếng cá như thế, muốn nói gì thì nói, cũng cứ phải nhận là thú vị không tả được, mà vừa nhắm nhót vừa thấy thú vị trong lòng, ngon một cũng thành ra ngon mười, gia đình dù có túng thiếu ít nhiều cũng vẫn chan hòa một bầu không khí tươi vui ấm cúng.  Chính lúc ấy, người chồng cảm thấy câu dân ca này đúng hơn cả bao giờ.

                 Khế rụng bờ ao, thanh tao anh lượm

                 Ngọt như cam sành, héo cuống anh chê...

Mà người vợ, hình như cảm thông với chồng từ khóe mắt, từ tiếng cười, mặc dầu không thốt ra miệng cũng cảm thấy trong tim như có tiếng hát bé nhỏ vọng ra:

                       Nhà em có vại cà dầy,

                 Có ao rau muống, có đầy chĩnh tương.

                      Dầu không mỹ vị cao lương,

                 Trên thờ cha mẹ, dưới nhường anh em.

                      Một nhà vui vẻ êm đềm.

                 Ðói no trong cảnh không thèm lụy ai...

Hay lắm.  Cơm hôm nay thường thường thôi, nhưng mà hay vì món cá mòi.  Người chồng say chếnh choáng lên trên gác đi nằm trước, vỗ vào cái chậu sứ Giang Tây trồng một gốc thanh tùng cổ thụ mà hát một mình.

                       Bữa ăn có cá cùng canh,

                 Anh chưa mát dạ bằng anh thấy nàng.

Chập chờn nghe tiếng gió mưa ở ngoài sân, người chồng loáng thoáng thấy tiếng trẻ ở dưới nhà trò chuyện với nhau về một con chim yến "chú Lăng làm bay mất", tiếng máy nước chảy lanh canh xuống những tách chén chị sen đang rửa, rồi người vợ phàn nàn:

"Quên rồi, lúc nãy không ai nhắc tôi lấy chuối để cho cậu xơi tráng miệng!  Chuối thế này mới là chuối chứ!"

 Cốm, hồng, chuối trứng cuốc, cam... đó là thời trân của tháng mười, nhưng yêu nhất là qủa quít tháng mười sao mà nõn nường đến thế, sao màu sắc tươi lạ lùng đến thế.  Tháng chín thì quít đỏ trôn, sang đến tháng mười thì quít chín.  Trông những vườn quít trĩu chịt những qủa thắm một màu vàng xen vào những chùm lá xanh màu thiên lý, mà ai quên được những cô hàng đẹp như thơ, chít khăn vuông cười duyên với kháck mà nói nửa dùa nửa thật:  

Quít đẹp như thơ, ngọt mua chua trả, ba qủa một hào.  Ờ thì mình cứ nhận là si, đã chết ai chưa, nhưng mà ăn nói duyên dáng như thế, cứ mua đi, để... ăn dần, mình ạ!  

Yêu biết bao nhiêu người vợ tào khương thấy thế đã không giận người chồng trắc nết, mà lại còn cười họa theo với cô hàng và nức nở khen cô hàng xinh quá.

Nghe thấy thế, người chồng rờn rợn tưởng là vợ chơi chua, nhưng dò ý tứ mãi thì thấy không phải thế, thực ra chỉ là khéo biết chìu ý chồng mà thôi.

 Không chìu ý thì làm sao người chồng "lên cơn" bảo đưa tiền để tiêu xài một cách phi lý mà cũng cứ chịu liền?  Ấy là tại vì người vợ hiểu chồng quá đi rồi, biết là có tiền cũng chẳng đi cô đầu cô đít hay là trai gái phiện phò đâu, nhưng lại đi lên Nghi Tàm hay tạt về Ô Ðống Mác mua cái dồi, hòn non bộ hay một cây thế lăng nhăng gì đó để ra ngắm vào ngắm rồi tưới, rồi sửa, rồi uống, rồi bón, rồi hãm mất hết ngày.

 (còn tiếp)

Vũ Bằng