vhnt, số 46

6 September 1995

Li Chai (Deer Glen Retreat)

Alone in a lone mountain
Echo voices unseen
The evening sun seeps through thick woods
Glitter mosses green. 

ianb
9'95

(original by Vương Duy [Wang Yỉ?])

Ảo Mộng

Với tay vén nhẹ mây trời
Cho chim tung cánh nhìn đời cùng tôi
Mỉm cười hé mở đôi môi
Thẩn thơ nhìn xuống xa xôi cõi trần
Bụi đời phủ kín sông Ngân
Che mờ ảo tưởng, bâng khuâng cõi lòng
Mắt buồn vời vợi trông mong
Tìm nơi dương thế cầu vòng trong mơ
Khói lam thăm thẳm xa mờ
Giăng đầy khắp lối mộng mơ địa đàng
Chim trời lạc hướng kêu vang
Với đôi cánh trắng cưu mang mộng sầu
Ngoài trời mây đổ mưa ngâu
Lệ vương khóe mắt thâm sâu nhạt nhoà
Với tay khép nhẹ mây trời
Nhẹ nhàng quay gót buông lời thở than

July '95
DKV

Cơm Cá Mặn

Nhà hàng dọn món cơm cá mặn
cá mặn quê người mặn lắm không
có giống bên kia trời mưa nắng
chợt miếng quê hương nhớ chạnh lòng

Ðời trôi mê mải dòng nước cuốn
chẳng được mấy lần gặp bến xưa
giữa dòng ký ức mù tăm tưởng
dã tràng từng sợi nhớ đong đưa

Tiếng cơm cá mặn buồn rưng rức
nhớ bạn nghèo mưa nắng ven sông
lần đưa tiễn 1 chiều bỏ học
bữa cơm trên ghe nước bềnh bồng

Cơm cá mặn nhà hàng sang trọng
bát đĩa hồng men sứ long lanh
hương gạo thơm hỏi người có giống
cá quê người mặn lắm không anh?

Cỏ Nhớ

Trăng Thiếu Phụ

Ðã mấy đêm trường tôi không ngủ
Nằm thao thức nhớ mảnh trăng thu
Ðã biết bao lần tôi tự nhủ
Rằng cho tôi chết giữa âm u

Cớ sao trăng sáng ngoài kia nhỉ
Làm động tình tôi giữa buổi đêm
Tôi nhắm mắt nằm không dám nghĩ
Sợ nhìn trăng lạnh rớt bên thềm 

Tôi muốn phòng tôi luôn mãi tối
Xin trăng đừng chiếu lướt qua sông
Tôi muốn hồn tôi chìm lạc lối
Cho tàn chết hết cả hoài mong 

Cơ khổ cho tôi còn nuối mộng
Làm đau chăn gối giữa đêm thu
Chỉ tội hồn tôi thêm náo động
Mà thương mà sợ mảnh trăng lu

Tôi sợ ngày mai trời sẽ sáng
Trăng thu mơ mộng sẽ không còn
Tôi gặp mặt người người đã bán
Cả mùa xuân đẹp thuở sắt son

Chao ơi trăng hỡi trăng thu đẹp
Trăng của lòng tôi hay của ai
Tôi mở hồn thơ thôi khó khép
Gởi cả lên trăng tiếng thở dài 

Và cho tôi ngủ cho tôi ngủ
Thao thức làm chi mãi thế nầy
Trăng tội tình chi mà ấp ủ
Mảnh lòng thi sĩ hoá thơ ngây 

Bởi đâu lệ nhỏ lăn trên gối
Tôi thấy cô đơn lạnh lắm rồi
Tôi biết đời tôi e hấp hối
Mà trăng thì sáng tận trên đời

Không người thiếu phụ đứng bên tôi

Quách Thoại

Tôi chợt nhớ lại một bài thơ của một tác giả mà tôi quên mất tên và tựa đề.  Tôi đọc được từ hồi còn ở trung học.  Xin nhờ độc giả của VHNT giúp giùm.  Bài thơ như vầy:

Con em và con anh
Mai sau khi chúng lớn
Cùng nô đùa vui giỡn
Cùng chung học một trường
Đón đưa hai kẻ chung đường
Đừng nhìn nhau nhé như tuồng không quen
Kẻo chồng em lại trách em
Vợ anh lầm tưởng thêm ren rối đời
Gặp nhau như thế đủ rồi
Mà nghe xao xuyến bồi hồi cố nhân

Tiếng Dế 

Con đường quen về nửa khuya hun hút đèn đường.   Sau cơn mưa muộn đêm mát dịu, mùi lá cây nồng nồng từ những tàng cây ẩm phi"a công viên LVT.   Khuya Sài Gòn yên tĩnh hẳn, có lẽ không phải ngày cuối tuần nên ai cũng vào nhà sớm, đường vắng, chỉ những restaurant bên đường còn sáng bảng đèn xanh đỏ.  Có lẽ không gì mọc nhanh cho bằng nhà hàng, quán nhậu, con đường này chưa lâu lắm vẫn còn dành cho những tình nhân đưa nhau về dướt tán me êm đềm giữa các biệt thự.  Bây giờ biệt thự cũng trổ tường , cho thuê làm quán nhậụ...

Tiếng dế mỏng mhư không có thật làm tôi giật bắn.  Tiếng dế?  Ở đâu?  Vỉa hè đã lát đá "con sậu" tất tật còn bờ cỏ nào cho nó.   Nhưng rõ ràng tiếng dế vừa văng vẳng, có phải từ công viên, nơi duy nhất còn cỏ xanh?

Ừ! Tiếng dế quá nhỏ, quá vớ vẩn, quá đơn độc, vậy mà đủ làm một kẻ đang phóng xe ào ào như tên nhóc choai choai bỗng hãm tốc độ.  Cả một thời tuổi nhỏ trở về, thuở lê la bờ cỏ, cột đèn khuya, tìm bắt dế, giành giật nhau một con"có cánh" vừa sà xuống từ bóng đèn đường, đến khi xoè tay xem lại thì ra một... chú gián bét nhẹt.

Hồi xưa, Sài Gòn nhiều bờ cỏ lắm.  Thành phố rực sáng, đẹp, nhưng vẫn có chỗ cho cỏ và dế.

Về muộn nhưng vào nhà còn thấy thằng con bé bỏng còn thức, remote TV trên tay.  Tôi tắt máy giục nó đi ngủ.  Trước khi màn hình tắt phụt, cả hai cha con còn kịp thấy mục quảng cáo bình xịt gián gì đó.  Thằng bé hỏi:
        - Xịt gián chết thật hả bố.
        - Chết tươi!
        - Xịt muỗi?
        - Chết ngắc!
        - Xịt ruồi?
        - Chết tiêu!

Và, tôi vội vàng chuồn đi ngủ gấp e nó sắp hỏi đến... xịt dế!  Nhưng may thay, (hay buồn thay) thằng con tôi, cũng như hầu hết những đứa mhóc tì bằng tuổi ở thành thị văn minh, xử dụng remote TV rất thạo nhưng chẳng biết gì về dế!

Ðỗ
(18-7-1995)

Dung Nguyen sưu tầm

TẾT TRUNG THU

Mỗi năm đến ngày Rằm Tháng Tám Âm Lịch, trẻ em Việt Nam múa lân  và rước đèn trên khă'p nẻo đường làng, cũng như trên mọi phố phường; vì vậy Tết Trung Thu cũnglà Tết Nhi Ðồng:

          Tết Trung Thu đốt đèn đi chơi
          Em rước đèn đi khă'p phố phường
          Lòng vui sướng với đèn trong tay
          Em múa ca dưới ánh trăng rằm

 Giữa mùa Thu, trăng tròn tháng Tám có lẽ sáng nhất và hiền hòa nhất. Những vết sẫm trên mă.t trăng là hình tượng của "chú cuội ngồi gốc cây đa"; rước đèn xong, mấy em nhỏ chỉ chỏ nhìn trăng cố tìm xem đâu là cây đa, đâu là chú cuộii và đâu là con trâụ

Người lớn thì nhâm nhi bình trà, thưởng thức bánh nướng, bánh dẻo, bàn chuyện Ông Tơ và Bà Nguyệt, chuyện Hằng Nga và Hậu Nghệ, hay chuyện Ðường Minh Hoàng thăm Cung Quảng.  Cũng có khi nhìn ông Nghè Tháng Tám mua cho con trẻ chơi để khuyến khích học hành, người lớn ngâm nga bài thơ Nguyễn Khuyến:

          Mảnh giấy làm nên khoa giáp bảng
          Nét son điểm rõ mặt văn khôi
          Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ
          Cái giá khoa danh ấy mới hời    

Dương Hùng
090695

oOo

Những sưu tập về Trung Thu đưới đây không theo một thứ tự nào cả, chỉ là tạp ghi.

Nhạc sĩ Lê Thương viết nhạc và lời cho bài hát nhi đồng sau:

      THẰNG CUỘI GIÀ

      1- Ánh trăng trắnng ngà
          Có cây đa to
          Có thằng cuội già
          Ôm một mối mơ (là ôm một mối mơ)
          Lặng yên ta nói cuội nghe
          Ở cung trăng mãi làm chi

      2- Có con dế mèn
          Suốt trong đêm khuya
          Hát sẩm không tiền
          Nên nghèo xác xơ  (là nên nghèo xác xơ)
          Ðền ơn cho dế nỉ non
          Trời cho trăng chiếu ngàn muôn

      3- Các em thích cười
          Muốn lên cung trăng
          Cứ hỏi ông trời
          Cho mượn cái thang (là cho mượn cái thang)
          Mười lăm tháng tám trời cho
          Một ông trăng sáng thật tọ

English translation by DH:

       THE OLD CUỘI 

      1- In the bright ivory moon
          There is the big banyan tree
          With the Old Cuội
          With a dream (with a dream )
          Listen to me Cuội
          Why are you staying in the moon?

       2- The cricket
            Sings through the night
            Without pay
            So he is so poor (so he is so poor)
            To compensate him
            God sends the moon
            Shining all over the land

       3-  The little ones
            Who like to laugh
            And  to go to the moon
            Ask God
            To borrow a lađer (to borrow a ladder)
            On fifteen of August
            God sends a full moon
            A really big and bright Mr. Moon.

           Music and lyrics by Lê Thương

Tục ngữ VN có câu "Nói dối như cuội"; chú Cuội theo truyền thuyết ở trên cung trăng và thường ngồi dưới gốc đa như mấy câu ca dao sau đây đã mô tả:

           THẰNG CUỘI
            Thằng cuội ngồi gốc cây đa
            Ðể trâu ăn lúa,  gọi cha ời ời.
            Cha còn cắt cỏ trên trời,
            Mẹ còn cưỡi ngưạ đi mời  quan viên.

 According to VNmese legend, the dark depression on the moon is a banyan tree and Cuội, the buffalo-boy, likes to take a rest under its shade:

           CUỘI , THE LITTLE LIAR
            Relaxing under the banyan tree
            Cuội let his buffalo
            Feed itself in the rice field
            He calls for his father
            Father is cutting grass in the heaven
            Mother is riding horse
            Inviting guests. 

            VNmese folk rhyme

Bài thơ dưới đây của cụ Nghè Yên Ðổ Nguyễn Khuyến (1835-1909) mô tả ông tiến sĩ giấy mà trẻ em VN thường chơi trong dịp Tết Nhi Ðồng (lễ Trung Thu).  Sâu xa hơn,       cụ Nguyễn Khuyến đề cập đến lớp khoa bảng đương thời chỉ có "mảnh giấy làm nên khoa giáp bảng" mà không còn khí tiết sĩ phu khi ra công tác với nhà cầm quyền bảo hộ Pháp.  Cụ đỗ Tam nguyên năm 1871 (đời vua Tự Ðức thứ 24); cụ làm quan tới chức Tổng đốc, nhưng cụ từ chức về dậy học. Thơ của cụ đươc ghi lại trong Quế Sơn Thi Tập.

           ÔNG NGHÈ THÁNG TÁM
            Cũng cờ cũng biển cũng cân đai
            Cũng gọi ông Nghè có kém ai.
            Mảnh giấy làm nên khoa giáp bảng,
            Nét son điểm rõ mặt văn khôi.
            Tấm thân xiêm áo sao mà nhẹ,
            Cái giá khoa danh ấy mới hời,
            Ghế tréo lọng xanh ngồi bảnh choẹ.
            Nghĩ rằng đồ thật hoá đồ chơi.

            Nguyễn Khuyến  

Tôi xin tạm dịch ra tiêng Anh vì thấy cũng hợp cảnh, hợp tình ở xứ Mỹ.  Với những "xưởng bằng" (diploma mill) nhan nhản thì quả thật "cái giá công danh ấy mới hời".    Bài thơ trên còn có tên là "Ông Tiến sĩ giấy", tôi dịch ra The Papier-Mâché (1) Laureate vì trộm nghĩ Ông Nghè Tháng Tám chả có gì là "August" (2) cả!

           THE PAPIER-MÂCHÉ LAUREATE

            by Nguyễn Khuyến                

           With all the flags and placards
          Hat and belt
          A laureate, you really are.
          Wastepaper builds up your credential
          Make up brighten your literate face,
          Your dress is so light as yourself.
          The price for your degree is a bargain.
          You sit proudly on the cross chair
          Under the blue parasol
          You look so real
          But just a toy!

(1) Một số bạn trên Net than là đọc tiếng Việt trong lối đánh dấu điện não này nhức đầu quá; khi tôi đọc nhóm tin của mấy ông Tây thây mấy ổng cũng nhức đầu sơ sơ vì dấu, còn qua nhóm tin của mấy ông Spanish thấy mấy ổng cũng đánh dấu mệt nghỉ đến độ bỏ luôn!

(2) August là tháng tám nhưng cũng có nghiã là "marked by majestic dignity or grandeur" (tự điển Webster).

Tôi không nhớ tên tác giả bài hát dưới đây, quý vị nào biết xin ghi lên SCV dùm.

            TRONG MÙA LÚA

            Tiá em hừng đông đi cầy bừa
            Má em hừng đông đi cầy bừa
            Tiá em là một người nông dân
            Má em cũng là người nông dân
            Cùng sống trên đồng bao la         

            Những đêm trời trăng lên tròn tròn
            Gió đưa ngàn cây nghe xạc xào
            Chúng em cùng hợp đoàn vui chơi
            Chúng em cùng hợp đoàn vui ca
            Trong ánh trăng ngà lung linh

            Ngày mùa về nơi nơi
            Ðồng vàng đầy thênh thang
            Chúng em cùng vui múa hát trên đồng lúa
            Hoà bình về nơi nơi
            Cuộc đời mình đang lên
            Sống như vầng trăng sáng
            Giải trên đồng làng

 English translation by DH :

            RICE PLANTING SEASON

            At sunrise
            Father plows
            At sunrise
            Mother harrows
            Father is a farmer
            Mother also a farmer
            Our family lives on an immense rice field

            There are nights
            The round and round moon rises
            The trees sing with the wind
            We, the young ones
            Gather to play
            And to sing
            Under the dripping ivory moonlight

            It is harvest time
            Everywhere
            The field is golden with rice
            We, the young ones
            Joyfully sing and dance
            On the rice field
            Peace is everywhere
            Our lives on the upswing
            Vivid like the the bright moonlight
            Bathing the village rice field  ./.

Tôi không nhớ được tên tác giả của bài hát nhi đồng sau; quý vị nào nhớ tên xin ghi lên SCV dùm:

           RƯỚC ÐÈN TRUNG THU

           Tết Trung Thu đốt đèn đi chơi
            Em rước đèn đi khắp phố phường
            Lòng vui sướng với đèn trong tay
            Em múa ca dưới ánh trăng rằm
            Ðèn ông sao với đèn cá chép
            Ðèn Thiên Nga với đèn bươm bướm
            Em đốt đèn này đến cung trăng
            Ðèn xanh lơ với đèn tim tím
            Ðèn xanh lam với đèn trăng trắng
            Trong ánh đèn rực rỡ muôn mầu.

English translation by DH:

            MID AUTUMN LANTERN PARADE

            In Mid Autumn festival
            I light up the lantern
            And parade all over town
            I am happy
            With lantern in hand
            I sing, I dance
            Under the full moon light
            Star lantern, carp lantern
            Swan lantern , butterfly lantern
            I light up the lanterns
            To reach the moon
            Blue lantern, violet lantern
            Green lantern, white lantern
            Magnificient lantern lights
            In thousand colors ./.

Về Mê Sách

Chào anh Phú,

Ðọc bài "Mê sách" của anh, tôi cảm thấy như quen anh đã lâu lắm rồi.  Tôi cứ tưởng tôi là một người duy nhất có cái tính kỳ lạ này.  Tôi cũng mê sách và qúy sách như anh.  Tôi đọc một cuốn sách xong thì cái gáy cuốn sách vẫn không gảy, nghĩa là khi đọc, tôi chỉ mở cuốn sách vừa đủ để xem thấy mặt chữ chứ không bẻ hẳn cuốn sách ra.  Bạn bè  của tôi đều biết tánh tôi nên không ai dám mượn sách cả.  Lúc nhỏ, một người bạn rất thân hỏi mượn tôi một cuốn sách, tôi còn nhớ cuốn sách Pháp tên "La Dame aux oeillets" của André Maurois.  Sau khi trả lại, cầm cuốn sách thấy vẫn mới nên tôi bỏ trở lại tủ sách và quên đi.  Một thời gian sau,  một hôm dọn lại tủ sách, thật ra chả có gì gọi là đáng để dọn vì có ai dám đụng vào cái tủ trạm đựng sách của tôi đâu, nhưng tôi lại có cái thú cầm những cuốn sách, vừa nằng nặng tay, vừa gọn, vừa thơm mùi giấy và mực in (không biết có ai trên đời này ghiền mùi giấy và mực in không nhỉ), cứ mân mê mấy cuốn sách là đã thấy thú rồi, tôi chợt thấy cuốn sách "La Dame aux oeillets" không có chữ ký và số thứ tự ở góc cuối trang cuốn sách (tôi vẫn ký tên và ghi số thứ tự những cuô tự những cuốn sách mỗi lần tôi mua).  Tôi hiểu ngay là người bạn thân của tôi đã mua một cuốn khác trả lại cho tôi.  Hỏi ra mới biết chỉ vì lỡ tay làm gảy bìa của cuốn sách và hiểu sự kỷ càng về sách của tôi nên người bạn tôi mới mua một cuốn khác lặng lẽ trả lại cho tôi.  Tôi đã mắng cho bạn tôi một trận tơi bời vì không cho tôi biết vì cuốn sách không đáng cho sự lo sợ tôi giận ấy.  Tới bây giờ chúng tôi thỉnh thoảng còn nhắc lại việc này và buồn cười cho cái tánh trẻ con của tôi.

Ðây chỉ là câu truyện kể lại trong một lúc hứng thú biết được có người cũng có cái tính như mình, cho nên xin mọi người miễn tội cho cái việc dài dòng văn tự này.

Chúc anh Phúc đạt được mộng ước về hưu của anh, còn tôi từ khi đi thăm vịnh Hạ Long về, thì tôi chỉ có mơ tưởng đến một căn nhà ở ven vịnh, nhìn thẳng ra nước, cùng với những căn nhà của dân cư ở đấy, sống đời êm đềm cùng với... sách.

Xuân Tiến